Dieta a stan skóry
Nawilżona, promienna, o równomiernym kolorycie, jędrna i bez wyprysków. Taka powinna być skóra. Jednak nie każdy może pochwalić się nieskazitelną cerą. Na stan skóry wpływa wiele czynników, np. dieta. Jakie produkty pozytywnie wpływają na kondycję skóry, a które jej nie służą?
SPIS TREŚCI:
1. Skóra – budowa i właściwości
2. Czynniki negatywnie wpływające na wygląd i kondycję skóry
3. Składniki żywności korzystnie wpływające na stan skóry
4. Produkty spożywcze niekorzystnie wpływające na stan skóry
5. Rośliny i zioła poprawiające kondycję skóry
6. Pozażywieniowe czynniki wpływające na stan skóry
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Skóra – budowa i właściwości
Pozornie delikatna i niezwykle wrażliwa, ochrania resztę organizmu przed szkodliwym działaniem czynników mechanicznych, chemicznych i biologicznych. Jej głównym zadaniem jest utrzymanie równowagi między środowiskiem zewnętrznym a wewnętrznym. Jest również kluczowym elementem układu odpornościowego, tworzy pierwszą barierę dla drobnoustrojów. Dzięki zdolnościom wydzielniczym uczestniczy w usuwaniu wielu substancji z ustroju i reguluje ciepłotę ciała.
Skóra w najgrubszym miejscu na ciele ma zaledwie 5 mm i zbudowana jest z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej oraz tkanki podskórnej. Warstwa rogowa naskórka zawiera w swojej strukturze lipidy i keratynocyty, które odpowiadają za zatrzymanie wody i właściwe nawilżenie skóry. Najważniejszymi lipidami obecnymi w naskórku są ceramidy i fosfolipidy. Oprócz regulacji nawilżenia odpowiadają za utrzymanie właściwego pH, prawidłowe oddychanie skóry oraz wymianę metabolitów. Skóra właściwa odpowiedzialna jest za utrzymanie bariery immunologicznej, a dzięki obecności włókien kolagenowych odpowiada za jędrność i właściwe nawilżenie.
W warstwach skóry rozmieszczone są również gruczoły łojowe i potowe, receptory wrażliwe zarówno na zimno, jak i ciepło, zakończenia nerwów oraz włosowate naczynia krwionośne. Ich prawidłowe funkcjonowanie i współdziałanie jest warunkiem dobrego stanu skóry, a co za tym idzie – jej ładnego wyglądu. Właściwie nawilżona i odżywiona skóra spełnia wszystkie swoje funkcje nawet w ekstremalnych warunkach.
Problemy pojawiają się, gdy skóra nie otrzymuje wszystkich niezbędnych składników i związków. Wtedy zaczyna sygnalizować nieprawidłowości poprzez pojawienie się na jej powierzchni plam, przebarwień i wyprysków. Inne objawy, na które należy zwrócić uwagę, to zaczerwienienia oraz suchość.
Zobacz więcej na www.dieta.pl
2. Czynniki negatywnie wpływające na wygląd i kondycję skóry
Na skórę mają wpływ zarówno czynniki zewnętrze, jak i wewnętrzne. Należą do nich:
– sposób odżywiania,
– nałogi (nadużywanie alkoholu, palenie papierosów),
– promieniowanie UV (brak stosowania kremów z filtrem, częste wizyty w solarium),
– detergenty,
– uwarunkowania hormonalne,
– predyspozycje genetyczne,
– zaburzenia metabolizmu ceramidów,
– stres,
– choroby oraz stany zapalne.
Aby móc cieszyć się gładką skórą o równomiernym kolorycie, należy kompleksowo dbać o ciało i w miarę możliwości minimalizować szkodliwe działanie wymienionych czynników, które są odpowiedzialne również za procesy starzenia.
3. Składniki żywności korzystnie wpływające na stan skóry
Woda
Woda stanowi główny składnik organizmu człowieka. Odpowiednia podaż wody w ciągu dnia wpływa pozytywnie na funkcjonowanie organizmu. Woda zapewnia m.in. prawidłową termoregulację, utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej. Dodatkowo jest bardzo ważna w utrzymaniu odpowiedniej kondycji skóry. Udowodniono, że spożycie odpowiedniej ilości wody utrzymuje właściwe napięcie skóry. Przyczynia się również do zwiększenia przepływu krwi w naczyniach kapilarnych, co wiąże się z utrzymaniem odpowiedniego ukrwienia, elastyczności i jędrności skóry. Niedobory wody w organizmie wpływają na zwiększenie suchości skóry.
Szczególną uwagę należy poświęcić witaminom znanym z silnego działania antyoksydacyjnego. Chodzi tutaj o witaminy A, C i E. Mają one istotny wpływ na właściwe funkcjonowanie skóry oraz jej regenerację.
Witamina A nie tylko wpływa na koloryt i ładny wygląd skóry, dodatkowo likwiduje przebarwienia słoneczne, stymuluje wytwarzanie kolagenu i elastyny w warstwie właściwej skóry, reguluje pracę gruczołów łojowych, przyspiesza proces gojenia naskórka i błon śluzowych, a także jest istotnym elementem leczenia trądziku i łuszczycy. Witamina A obecna jest w produktach pochodzenia zwierzęcego oraz w czerwonych, żółtych i zielonych warzywach i owocach (w postaci beta-karotenu).
Witamina E chroni skórę przed działaniem wolnych rodników, przyspiesza jej regenerację, spowalnia procesy starzenia i zapobiega rogowaceniu skóry. Jej źródłem są oleje roślinne, tłuste ryby i orzechy.
Podobne działanie wykazuje również witamina C. Jako silny antyoksydant niweluje skutki działania wolnych rodników. Do organizmu dostarczana jest poprzez spożywanie warzyw i owoców. Jednak należy pamiętać, że jest bardzo wrażliwa na ekspozycję na tlen, temperaturę i światło, dlatego najwięcej witaminy C będą miały nieprzetworzone warzywa i owoce zebrane w sezonie ich naturalnego dojrzewania.
Badania IŻŻ przeprowadzane kolejno w 2000 i 2003 roku sugerują, że spożycie witamin wśród Polaków nie pokrywa się z zalecanymi normami. Bardzo często występują niedobory witamin z grupy B oraz witaminy C.
Z kolei stwierdza się nadmierne spożycie witamin A i E, szczególnie u kobiet, co może być wynikiem przyjmowania preparatów na poprawę kondycji włosów, skóry i paznokci.
Składniki mineralne
Oprócz witamin bardzo ważna jest właściwa podaż makro- i mikroelementów. Na prawidłowy stan skóry wpływają wapń, potas, żelazo, selen, miedź, cynk, jod oraz krzem. Wymienione składniki mineralne pozwalają na utrzymanie elastyczności skóry, zapobiegają wysuszeniu i łuszczeniu się, łagodzą objawy trądziku i przyspieszają jego leczenie oraz korzystnie wpływają na procesy gojenia się ran i uszkodzeń skóry. W diecie powinny znaleźć się produkty pełnoziarniste, chude mięso, ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych oraz orzechy i pestki.
Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe
W warstwie skóry właściwej obecne są ceramidy i fosfolipidy, które do prawidłowej pracy potrzebują kwasów linolowego i alfa-linolenowego, pozyskiwanych przez organizm w wyniku przekształceń NNKT, a konkretnie kwasów omega-3 EPA i DHA.
Jaki wpływ na skórę mają wymienione kwasy tłuszczowe? Zapobiegają i łagodzą stany zapalne oraz podrażnienia, niwelują suchość skóry występującą przy keratodermii dłoni i stóp, rybiej łusce, łuszczycy, atopowym zapaleniu skóry czy trądziku, utrzymują właściwe nawilżenie skóry oraz regulują proces rogowacenia naskórka. Aby dostarczyć do organizmu odpowiednie ilości kwasów omega-3, w diecie powinny znajdować się orzechy, siemię lniane i olej lniany, pestki dyni oraz tłuste ryby morskie.
Polifenole
Związki te również są silnymi przeciwutleniaczami i odpowiadają za utrzymanie ścisłej bariery skórnej i jej kondycję. Neutralizują działanie wolnych rodników, dzięki czemu spowalniają procesy starzenia się i warunkują prawidłowe funkcjonowanie skóry. Polifenole dodatkowo chronią skórę przed występowaniem przebarwień. Źródłem polifenoli w diecie są herbata (zielona i czarna) oraz owoce i warzywa o ciemnym i intensywnym zabarwieniu (papryka, buraki, aronia, wiśnie, czarna porzeczka, bez). Im ciemniejszy kolor, tym większa zawartość związków polifenolowych.
4. Produkty spożywcze niekorzystnie wpływające na stan skóry
W celu widocznej poprawy stanu skóry konieczne jest wykluczenie z jadłospisu produktów wysokoprzetworzonych, z dodatkiem konserwantów, sztucznych barwników i wzmacniaczy smaku. Spożywanie w dużych ilościach takiej żywności może skutkować nasileniem lub wystąpieniem zmian trądzikowych, alergii, uczuleń, pokrzywek, a nawet stanów zapalnych.
IŻŻ informuje o korzyściach zdrowotnych związanych z ograniczeniem, a nawet eliminacją spożycia cukrów prostych. Unormowanie w ten sposób glikemii wspomaga i ułatwia obniżenie masy ciała i poprawę ogólnego stanu zdrowia. Kolejną korzyścią wynikającą z ograniczenia ilości cukrów prostych w diecie jest poprawa stanu skóry. Związane jest to z obecnością w warstwach skóry receptorów różnych hormonów. Zarówno nadmiar, jak i niedobór hormonów zaburzają pracę receptorów, co prowadzi do suchości i łuszczenia się skóry, nadmiernego wydzielania sebum, pojawienia się wyprysków i innych zmian skórnych.
5. Rośliny poprawiające kondycję skóry
Nie tylko żywność korzystnie wpływa na wygląd i ogólny stan skóry. W celu poprawienia jej kondycji warto sięgnąć również po rośliny lecznicze. Są one często skuteczniejsze i bezpieczniejsze niż popularne w drogeriach kosmetyki do pielęgnacji.
Rośliny lecznicze wpływające na skórę:
– aloes zwyczajny,
– arnika górska,
– babka lancetowata
– cebula zwyczajna,
– drzewo herbaciane,
– dziurawiec zwyczajny,
– fiołek trójbarwny,
– jeżówka purpurowa,
– dąb czerwony,
– kłącze stopowca,
– jasnota biała,
– melisa lekarska,
– nagietek lekarski,
– nostrzyk żółty,
– oczar wirginijski,
– orzech włoski,
– owies zwyczajny,
– pączki topoli,
– rumianek pospolity,
– skrzyp polny,
– tasznik pospolity,
– wiesiołek dwuletni,
– żywokost lekarski.
Wymienione wyżej rośliny lecznicze najczęściej stosuje się miejscowo na skórę jako okłady lub kompresy. Można je stosować również jako napary, kąpiele, toniki czy olejki. Część z nich (owies, orzechy, rumianek, cebula itp.) w miarę możliwości można uwzględniać w codziennym jadłospisie. Substancje zawarte w omawianych roślinach działają przeciwzapalnie, odkażająco, ściągająco, łagodząco, a także przyspieszają gojenie się ran i regenerację. Przed zastosowaniem roślin leczniczych należy udać się do lekarza prowadzącego lub dermatologa w celu skonsultowania bezpieczeństwa i możliwych interakcji z przyjmowanymi lekami oraz wykluczenia ewentualnych reakcji alergicznych.
6. Pozażywieniowe czynniki wpływające na stan skóry
Istnieje ścisły związek między poziomem stresu a kondycją skóry. Stres, zarówno wywołany czynnikami fizycznymi, jak i psychicznymi, wpływa na zaburzenie funkcjonowania układu immunologicznego. Wydzielane w jego wyniku neurotransmitery wywierają istotny wpływ na występowanie chorób dermatologicznych, zwłaszcza tych o podłożu zapalnym. Uważa się, że schorzenia takie jak atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, łysienie plackowate, pokrzywka, trądzik, liszaj płaski czy bielactwo mogą rozwijać się na skutek oddziaływania czynników emocjonalnych na psychikę i nieradzenia sobie z silnym, przewlekłym stresem. Stany stresowe nie tylko przyczyniają się do wystąpienia dermatoz, ale również zaostrzają przebieg tych już występujących.
W skórze zlokalizowane są receptory hormonów płciowych. Najwięcej jest ich w okolicach twarzy. Występowanie nieprawidłowości w wydzielaniu hormonów początkowo może objawiać się suchością i zaczerwienieniem skóry. Z czasem dochodzi do widocznej utraty jędrności skóry oraz przyspieszenia procesów starzenia objawiającego się wystąpieniem zmarszczek i wolniejszą regeneracją (gojeniem się ran i uszkodzeń skóry). Według autorów badań również wysokie spożycie cukrów prostych wpływające na problemy związane z wydzielaniem i wrażliwością komórek na insulinę prowadzi do rozregulowania całej gospodarki hormonalnej organizmu.
W badaniach naukowych udowodniono, że dym tytoniowy, a konkretnie związki w nim zawarte, są przyczyną problemów z gojeniem się ran, przyspieszenia procesów starzenia się skóry, łuszczycy zwyczajnej, łuszczycy krostkowej dłoni i stóp, nowotworów skóry i błon śluzowych, ropniaków mnogich pach, brodawek i narządów płciowych, a nawet choroby Buergera.
Podejrzewa się również, że palenie papierosów może mieć istotny wpływ na rozwinięcie się trądziku, wyprysku rąk czy czerniaka złośliwego. Substancje zawarte w dymie tytoniowym mogą powodować znaczne zaostrzenie przebiegu wymienionych schorzeń. Tak silnie negatywny wpływ palenia papierosów na stan skóry związany jest z szerokim spektrum działania m.in. nikotyny pobudzającej wydzielanie acetylocholiny wpływającej na wydzielanie potu, łoju, mikrokrążenie oraz angiogenezę. Równocześnie może modulować również proliferację, migrację i różnicowanie się keratynocytów.
Kolejnym skutkiem palenia jest znaczne obniżenie się w organizmie poziomu witamin antyoksydacyjnych, zwłaszcza A, C i E, które chronią skórę przed wolnymi rodnikami i warunkują prawidłową jej regenerację.
Styl i sposób żywienia osób z problemami skórnymi powinien być oparty na zaleceniach Instytutu Żywności i Żywienia. Chodzi tu o różnorodną dietę opartą na nieprzetworzonych produktach i z jak największym udziałem świeżych warzyw i owoców. Pomocne w leczeniu lub łagodzeniu objawów mogą okazać się rzucenie palenia i zredukowanie stresu. Warto wykonać badania poziomu hormonów, które również mają wpływ na wygląd i stan skóry. Szczegółowe zalecenia z pewnością przekaże dermatolog, dlatego warto zasięgnąć porady eksperta w tej dziedzinie.
Bibliografia
Bartkowski L., Nasiona lnu – naturalne źródło zdrowia i urody, „Chemik” 2013, 67(3), 186–191.
Bem B., Rola wyższych kwasów tłuszczowych w fizjologii skóry, „Polish Journal of Cosmetology” 2003, 2, 93–101.
Bojarowicz H., Płowiec A., Wpływ witaminy A na kondycję skóry, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2010, 91(3), 352–356.
Callaway J. et al., Efficacy of dietary hempseed oil in patients with atopic dermatitis, „Journal of Dermatological Treatment” 2005, 16(2), 87–94.
Ciborowska H., Składniki odżywcze i ich znaczenie w żywieniu, Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, pod red. Ciborowskiej H., Rudnickiej A., Warszawa 2000, 32–97.
Chodorowska G., Kwiatek J., Psoriasis and cigarette smoking, „Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska” 2004, 59(2), 535–538.
Innis S.M., Dietary omega 3 fatty acids and the developing brain, „Brain Research” 2008, 1237, 35–43.
Kmieć M.L., Broniarczyk-Dyła G., Wpływ stresu na kondycję naszej skóry, „Dermatologia. Kliniczna” 2008, 10(2), 105–107.
Muggli R., Systematic evening primorse oil improves the biophysical skin parameters of healthy adults, „International Journal of Cosmetic Science” 2005, 27(4), 243–249.
Primavera G., Berardesca E., Clinical and instrumental evaluation of food supplement in improving skin hydration, „International Journal of Cosmetic Science” 2005, 27(4), 199–204.
Raszeja-Kotelba B., Placek W., Kliniczne i terapeutyczne spojrzenie na problem suchej skóry, „Polish Journal of Cosmetology” 1999, 1, 2–9.
Rosińska A., Adamski Z., Więckowicz M., Wpływ nikotyny na rozwój i przebieg chorób skóry oraz procesy starzenia się skóry i karcynogenezę, Dermatologia dla kosmetologów pod red. Adamskiego Z., Kaszuby A., Poznań 2008, 234–238.
Rumińska A., Ożarowski A., Leksykon roślin leczniczych, Warszawa 1990.
Sałata-Nowak J., Flisiak I., Chodynicka B., Wpływ dymu tytoniowego na skórę, Effect of tobacco smoking on the skin, „Przegląd Dermatologiczny” 2010, 5, 97, 342–348
Simopoulos A.P., The importance of the omega-6/omega-3 essential fatty acids, „Biomedicine Pharmacotherapy” 2002, 56(8), 234–238.
Szmurło A., Rola lipidów naskórkowych w prawidłowym funkcjonowaniu bariery naskórkowej, „Dermatologica” 2006, 7, 53–56.
Van Gool C.J., Zeegers M.P., Thijs C., Epidemiology and Health Services Research. Oral essential fatty acid supplementation in atopic dermatitis – a meta-analysis of placebo-controlled trials, „British Journal of Dermatology” 2004, 150(4), 728–740.
Zegarska B., Woźniak M., Przyczyny wewnątrzpochodnego starzenia się skóry, „Gerontologia Polska” 2006, 14(4), 153–159.
Wiśniewska K., Kurowska E., Okręglicka K., Wpływ spożycia wody na masę ciała, „Wiadomości Lekarskie” 2014, 2(1), 2–6.
Karowicz-Bilińska A., Woda i jej znaczenie dla organizmu kobiety, „Ginekologia Polska” 2011, 82, 455–459.
