Alpha-GPC – czym jest alfosceran choliny
Witaminy z grupy B są znane z udziału w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Ich niedobory przyczyniają się m.in. do częstszego odczuwania zmęczenia i pogorszenia funkcji poznawczych. Do tej grupy witamin zaliczany jest związek zwany choliną, której przypisuje się ważną rolę w poprawie zdolności kognitywnych. Alpha-GPC – jedna z postaci choliny – coraz częściej pojawia się w składzie boosterów nootropowych.
SPIS TREŚCI:
1. Cholina – źródła w diecie, działanie, skutki niedoboru
2. Alpha-GPC a sprawność umysłowa
3. Rola alpha-GPC w kontekście wysiłku fizycznego
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Cholina – źródła w diecie, działanie, skutki niedoboru
Zdania na temat choliny są podzielone. Część naukowców kwalifikuje ją jako jedną z witamin B (B4), inni uznają cholinę za substancję witaminopodobną, gdyż organizm jest zdolny do wytworzenia jej w odpowiednich ilościach. Bez względu na kwalifikację jest to organiczny związek chemiczny, który pełni szereg istotnych funkcji w ludzkim organizmie.
Rozporządzenie Komisji (UE) nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012 zawiera trzy oświadczenia zdrowotne z dziennika Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) dotyczące choliny.
1. Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu wątroby.
2. Przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu tłuszczów.
3. Przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu homocysteiny.
Niemniej jednak witamina B4 jest głównie kojarzona z pracą układu nerwowego. Wynika to przede wszystkim z tego, że jest substratem w produkcji dwóch niezwykle ważnych związków. Pierwszym z nich jest acetylocholina, która powstaje wskutek połączenia choliny z acetylo-CoA (koenzymem A).
Acetylocholina jest neurotransmiterem oddziałującym na dwa typy receptorów:
– nikotynowe – występujące w synapsach nerwowo-mięśniowych,
– muskarynowe – związane z autonomiczną częścią obwodowego układu nerwowego.
Rola acetylocholiny jest wielowymiarowa. Z jednej strony oddziałuje na skurcz mięśni gładkich i szkieletowych, z drugiej – wpływa na funkcje wydzielnicze niektórych gruczołów i uczestniczy w procesie przesyłania impulsów nerwowych pomiędzy neuronami. Jako neuroprzekaźnik układu cholinergicznego jest także powiązana z tzw. wyższymi funkcjami korowymi, jak nauka, uwaga, koncentracja czy pamięć.
Drugi związek, który powstaje z choliny, to fosfatydylocholina – znana lepiej jako lecytyna. W przypadku układu nerwowego działanie lecytyny dotyczy w głównej mierze mózgu i tkanki nerwowej. To właśnie fosfatydylocholina chroni osłonki mielinowe, które otaczają neurony i pośredniczą w przewodzeniu impulsów, co m.in. poprawia czynności poznawcze u osób starszych (H.P. Volz, U. Hehnke, W. Hauke 2004). Ponadto lecytyna jest składnikiem budulcowym w błonach komórkowych.
Choć cholina jest produkowana przez organizm człowieka w dostatecznie dużych ilościach, to warto wiedzieć, że można ją uzupełnić dzięki codziennej diecie. Znajduje się zarówno w produktach odzwierzęcych (np. jajka, mleko, ryby, mięso wołowe i drobiowe), jak i roślinnych (np. kiełki pszenicy, soja, słonecznik).
Niedobór choliny jest w głównej mierze związany z ryzykiem rozwoju stłuszczenia wątroby. Ten problem to rezultat przesadnego gromadzenia się lipidów (np. cholesterolu) w tym narządzie. Dowodzi to temu, że cholina wpływa na transport i metabolizm związków tłuszczowych. Ponadto zbyt niski poziom choliny może prowadzić do pogorszenia sprawności umysłowej (np. problemów z pamięcią i skupieniem), złego samopoczucia, rozdrażnienia oraz uczucia zmęczenia psychofizycznego.
2. Alpha-GPC a sprawność umysłowa
Nootropy, smart drugs (inteligentne leki) czy też cognitive enhancers (wzmacniacze funkcji poznawczych) to preparaty, które najprościej określić jako „przedtreningówki dla mózgu i układu nerwowego”. Celem suplementów nootropowych jest wzbogacenie diety zdrowych osób o substancje wspierające lub zwiększające zdolności kognitywne takie jak czujność, uczenie się, pamięć czy skupienie. Grupa odbiorców preparatów o działaniu nootropowym jest bardzo szeroka – począwszy od studentów, przez pracowników naukowych, zawodników, a skończywszy na amatorach i profesjonalnych gamerach (e-sportowcach).
Alpha-GPC, czy też alfosceran choliny, to jedna z form witaminy B4, która wykazuje dużą biodostępność i wyjątkowo dobrą rozpuszczalność w wodzie. Może posłużyć jako źródło choliny, która zostanie wykorzystana przez organizm do syntezy cennego neurotransmitera – acetylocholiny.
Długofalowe stosowanie alfosceranu choliny sprawdzono w grupie pacjentów z chorobą Alzheimera. Wśród uczestników, do których diety włączono alpha-GPC (3 × 400 mg/doba) na 180 dni, zaobserwowano znacznie lepsze wyniki testów oceniających zdolności poznawcze w porównaniu z pacjentami przyjmującymi placebo (M.D.J.M. Moreno 2003).
Równie ciekawe rezultaty uzyskano w przypadku osób z chorobą Parkinsona. Przez 10 dni podawano uczestnikom 1000 mg alpha-GPC lub 2000 mg piracetamu. W grupie przyjmującej alfosceran choliny odnotowano częstszą poprawę czynności poznawczych oraz ograniczenie niektórych zaburzeń związanych z zachowaniem, np. apatii. (O.S. Levin i wsp. 2011). To jednak nie oznacza, że alpha-GPC ma wartościowe znaczenie dla osób z chorobami neurodegeneracyjnymi.
W jednym z badań oceniono różnice w działaniu doraźnego użycia alfosceranu choliny (400 mg lub 200 mg) i kofeiny (200 mg) w grupie młodych dorosłych osób, których poddano testowi seryjnego odejmowania (SST). Osoby przyjmujące alpha-GPC ukończyły test o 18% i 10% szybciej, natomiast w grupie przyjmującej kofeinę zadanie wykonano w tempie szybszym o 7%. Ponadto zastosowana dawka kofeiny w znaczącym stopniu doprowadziła do wywołania uczucia drżenia (A.G. Parker i wsp. 2015). W innym badaniu sprawdzono wpływ dwutygodniowej suplementacji alpha-GPC (400 mg/doba) na emocje i uczucia w grupie dorosłych osób. Uczestnicy, którzy każdego dnia stosowali alfosceran choliny, wykazali większą motywację niż grupa kontrolna (Y. Tamura i wsp. 2021).
3. Rola alpha-GPC w kontekście wysiłku fizycznego
Alfosceran choliny to nie tylko składnik brain boosterów, ale i odżywek przedtreningowych dla sportowców. Oddziaływanie alpha-GPC na uwalnianie acetylocholiny okazuje się pomocne w trakcie różnych form aktywności fizycznej. Dowodem na to mogą być wyniki badania przeprowadzonego wśród mężczyzn doświadczonych w treningu oporowym. Zastosowanie doraźnej dawki (600 mg) na 90 minut przed zaplanowanymi ćwiczeniami doprowadziło do zwiększenia szczytowej siły podczas wyciskania na ławce o 14%. Co więcej, wśród uczestników stosujących alpha-GPC odnotowano 44-krotny wzrost szczytowego poziomu hormonu wzrostu (T. Ziegenfuss, J. Landis, J. Hofheins 2008).
W jednym z przywołanych już wcześniej badań oceniono nie tylko sprawność umysłową (A.G. Parker i wsp. 2015). Autorzy eksperymentu sprawdzili wpływ doraźnej suplementacji alfosceranu choliny i kofeiny na wydajność fizyczną. U uczestników stosujących alpha-GPC w dawkach 400 mg i 200 mg odnotowano wzrost mocy szczytowej skoku pionowego o 7,5% i 8,5%, podczas gdy zastosowanie 200 mg kofeiny doprowadziło do wzrostu o zaledwie 2% (względem placebo). Co ciekawe, niższa dawka alpha-GPC okazała się skuteczniejsza.
Właściwości alpha-GPC oceniono też w przypadku przewlekłej suplementacji. W grupie studentów przeprowadzono badanie krzyżowe z podwójnie ślepą próbą, w którym oceniono wpływ 6-dniowego stosowania alfosceranu choliny (600 mg/doba) na wytrzymałość w ćwiczeniach izometrycznych. Uczestnicy zostali poddani izometrycznemu testowi rozciągnięcia połowy uda (IMTP) oraz testowi izometrycznemu górnej części ciała (UBIST). Wprowadzony protokół suplementacji okazał się skuteczny dla wzrostu mocy szczytowej kończyn dolnych (D. Bellar, N.R. LeBlanc, B. Campbell 2015).
Nieco inne wyniki zostały uzyskane w grupie studentów, którzy przez 7 dni stosowali różne dawki alfosceranu choliny (250 mg lub 500 mg) lub kofeinę (200 mg). Uczestnicy zostali poddani testom IMTP i UBIST, a także czujności psychomotorycznej (PVT) i wydajności skoków przeciwstawnych (CMJ). Autorzy badania nie zaobserwowali różnic w przypadku wyników IMTP, UBIST i PVT. Niemniej jednak alfosceran choliny doprowadził do poprawy rezultatów maksymalnej mocy mechanicznej i maksymalnej prędkości podczas oceny CMJ. Co więcej, większą poprawę odnotowano w przypadku mniejszej dawki alfosceranu (L. Marcus i wsp. 2017).
Bibliografia
Amenta F., Tayebatki S.K., Pathways of acetylocholine synthesis, transport and release as targets for treatment of adult-onset cognitive dysfunction, „Current Medicinal Chemistry” 2008, 15(5), 488–498.
Bellar D., LeBlanc N.R., Campbell B., The effect of 6 days of alpha glycerylphosphorylcholine on isometric strength, „Journal of the International Society of Sports Nutrition” 2015, 12(1), 42.
Levin O.S. et al., Efficacy and safety of cholinę alphoscerate (cereton in patients with Parkinson’s disease with cognitive impairments, „Neuroscience and Behavioral Physiology” 2011, 41(1), 47–51.
Marcus L. et al., Evaluation of the effects of two doses of alpha glycerylphosphorylcholine on physical and psychomotor performance, „Journal of the International Society of Sports” 2017, 14(1), 39.
Moreno M.D.J.M., Cognitive improvement in mild to moderate Alzheimer’s dementia after treatment with the acetylcholine precursor choline alfoscerate: a multicenter, double-blind, randomized, placebo-controlled trial, „Clinical Terapeutics” 2003, 25(1), 178–193.
Parker A.G. et al., The effect of alpha-glycerylphosphorylcholine, caffeine or placebo on markers of mood, cognitive function, power, speed and agility, „Journal of the International Society of Sports Nutrition” 2015, 12(1), 41.
Schifano F. et al., Benefits and harms of „smart drugs” (nootropics) in healthy individuals, „Drugs” 2022, 82(6), 633–647.
Tamura Y. et al., Alpha-Glycerylphosphorylcholine Increases Motivation in Healthy Volunteers: A Single-Blind, Randomized, Placebo-Controlled Human Study, „Nutrients” 2021, 13(6), 2091.
Volz H.P., Hehnke U., Hauke W., Improvement in quality of life in the elderly. Results of a placebo-controlled study on the efficacy and tolerability of lecithin fluid in patients with impaired cognitive functions, „MMW Fortschritte der Medizin” 2004, 146(3–4), 99–106.
Wallace T.C. et al., Choline: the underconsumed and underappreciated essential nutrient, „Nutrtion Today” 2018, 53(6), 240.
Zeisel S.H., Da Costa K.A., Choline: an essential nutrient for public health, „Nutrition Reviews” 2009, 67(11), 615–623.
Zeisel S.H., A brief history of choline, „Annals of Nutrition and Metabolism” 2012, 61(3), 254–258.
Ziegenfuss T., Landis J., Hofheins J., Acute supplementation with alpha-glycerylphosphorylcholine augments growth hormone response to, and peak force during, resistance exercise, „Journal of the International Society of Sports Nutrition” 2008, 5(1), 15.
