Operacja bariatryczna – konieczność czy droga na skróty
Operacja bariatryczna, czyli chirurgiczne leczenie otyłości, zyskuje coraz większą popularność jako skuteczny sposób na walkę z nadmierną masą ciała, zwłaszcza u osób, które mimo wielu prób nie osiągnęły trwałych rezultatów przy użyciu innych metod. Otyłość to poważne wyzwanie zdrowotne, które nie tylko obniża komfort życia, lecz także znacząco zwiększa ryzyko rozwoju groźnych chorób, takich jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie czy schorzenia sercowo-naczyniowe.
Dla niektórych operacja wydaje się ostatnią szansą na poprawę zdrowia, jednak często wywołuje wątpliwości – czy rzeczywiście jest to efektywna metoda czy może „droga na skróty”? Warto pamiętać, że nie każda osoba otyła kwalifikuje się do zabiegu. W jakich przypadkach operacja bariatryczna jest uzasadniona? Jakie korzyści i zagrożenia niesie? Jak wygląda życie po jej przeprowadzeniu? Odpowiedź znajduje się poniżej.
SPIS TREŚCI:
1. Wskazania do operacji bariatrycznej
2. Przeciwwskazania do operacji bariatrycznej
3. Rodzaje operacji bariatrycznych
5. Życie po operacji bariatrycznej
6. Skuteczność chirurgicznego leczenia otyłości
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Wskazania do operacji bariatrycznej
Wskazania do operacji bariatrycznej uwzględniają przede wszystkim wiek pacjenta, najwyższy osiągnięty wskaźnik masy ciała (BMI) oraz obecność chorób związanych z otyłością. Procedura ta jest zalecana dorosłym w wieku 18–65 lat, u których BMI wynosi co najmniej 40 kg/m². Dla osób z BMI w przedziale 35–40 kg/m² operacja może być wskazana, jeśli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że chirurgiczna redukcja masy ciała przyczyni się do poprawy zdrowia, np. w przypadku współistniejącej cukrzycy typu 2, chorób układu sercowo-naczyniowego czy zespołu bezdechu sennego. Ponadto w szczególnych okolicznościach bariatrię rozważa się również u pacjentów z BMI 30,0–34,9 kg/m², jeśli występuje u nich hiperglikemia, która nie reaguje na leczenie farmakologiczne.
W przypadku dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia chirurgiczne leczenie otyłości jest możliwe, gdy pacjent osiągnie odpowiednią dojrzałość fizyczną i psychiczną, a wcześniejsze metody leczenia zachowawczego okazały się nieskuteczne przez co najmniej 6 miesięcy. Z kolei u pacjentów powyżej 65. roku życia operacje bariatryczne są rozważane głównie w kontekście otyłości olbrzymiej (BMI powyżej 40 kg/m²). Warunkiem przeprowadzenia zabiegu jest przekonanie, że korzyści płynące z leczenia operacyjnego przewyższają ryzyko, a także że ogólny stan zdrowia i wiek biologiczny pacjenta nie zwiększają zagrożenia związanego z operacją (A. Budzyński i wsp. 2017).
2. Przeciwwskazania do operacji bariatrycznej
Przeciwwskazania do operacyjnego leczenia otyłości dzielą się na bezwzględne i względne. Do przeciwwskazań bezwzględnych należą: nieuleczalne choroby prowadzące do wyniszczenia organizmu, takie jak nowotwór czy AIDS, a także stany zagrażające życiu, jak niedawno przebyty zawał serca czy przewlekła obturacja dróg oddechowych. Osoby cierpiące na choroby endokrynologiczne, które są przyczyną otyłości, ciężkie zaburzenia krzepnięcia, niestabilne choroby psychiczne oraz znaczne upośledzenie umysłowe również nie kwalifikują się do zabiegu. Dodatkowo kobiety w ciąży, karmiące i planujące ciążę w ciągu najbliższych 12 miesięcy nie mogą być poddawane operacji bariatrycznej.
Przeciwwskazania względne dotyczą pacjentów z BMI 35–39,9 kg/m², którzy nie mają innych współistniejących chorób. Ponadto możliwość operacji mogą wykluczać również wzrost masy ciała przed zabiegiem, znaczne ograniczenie wydolności fizycznej (kiepski prognostyk przed zabiegiem), a także występowanie aktywnej choroby wrzodowej i nadciśnienia wrotnego w przebiegu marskości wątroby. W przypadku pacjentów onkologicznych wymagana jest konsultacja potwierdzająca wyleczenie nowotworu, aby mogli oni zostać poddani operacji bariatrycznej (A. Budzyński i wsp. 2017).
3. Rodzaje operacji bariatrycznych
Rodzaje operacji bariatrycznych różnią się mechanizmem działania i wpływem na organizm. Każda z metod ma swoje unikalne korzyści, ryzyka i wskazania, dlatego kluczowe jest dostosowanie rodzaju zabiegu do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Bypass żołądkowy
Zmniejsza objętość żołądka i zmienia przebieg jelita cienkiego, co ogranicza wchłanianie kilokalorii i składników odżywczych. Choć jest to bardziej złożona operacja, zapewnia znaczną utratę masy ciała.
Rękawowa resekcja żołądka
Jest to najczęściej wykonywana procedura, polegająca na usunięciu większości żołądka, co prowadzi do zmniejszenia apetytu i ograniczenia spożycia pokarmu. Zabieg ten przynosi trwałe efekty i pozwala na znaczne zredukowanie masy ciała.
Opaska żołądkowa
Mniej inwazyjna metoda, która polega na założeniu regulowanej opaski wokół górnej części żołądka, która ogranicza ilość spożywanego jedzenia. Choć opaska żołądkowa jest metodą odwracalną, jej skuteczność w redukcji masy ciała jest ograniczona w porównaniu z innymi rodzajami operacji bariatrycznych. Dodatkowo ze względu na wysoki odsetek późnych powikłań, metoda ta jest coraz rzadziej stosowana (H. Razak i wsp. 2018).
Wyłączenie żółciowo-trzustkowe
To najbardziej skomplikowany zabieg bariatryczny, który prowadzi do znacznych zmian w biegu jelita cienkiego, wyłącza większą część jelita niż bypass żołądkowy, co skutkuje większą redukcją masy ciała. W przypadku wyłączenia żółciowo-trzustkowego również usuwa się część żołądka, jednak jego ostateczna objętość jest większa (300–500 ml) w porównaniu do bypassu (30–50 ml). Jednak ze względu na wyższe ryzyko powikłań, m.in. niedoborów składników odżywczych, ta metoda jest stosowana coraz rzadziej (A. Binda, P. Jaworski, W. Tarnowski 2013).
Istnieją również inne metody, np. laparoskopowa plikacja żołądka lub balon żołądkowy, ale brakuje dowodów ich długoterminowej skuteczności, dlatego są one rzadko stosowane (A. Budzyński i wsp. 2017).
4. Przygotowanie do zabiegu
Przygotowanie do operacji bariatrycznej to kluczowy etap, który ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa pacjenta i zwiększenie skuteczności zabiegu. Proces ten obejmuje kilka istotnych kroków. Na początku kandydat powinien przejść szczegółową ocenę medyczną, a także uczestniczyć w programie edukacyjnym, który dostarcza informacji na temat samego zabiegu, potencjalnego ryzyka oraz korzyści związanych z operacją bariatryczną. Ponadto ważnym elementem przygotowania jest ocena psychologiczna i wsparcie psychologa – zrozumienie zmian psychicznych i emocjonalnych, które mogą wystąpić po operacji, jest kluczowe dla długoterminowego sukcesu (A. Budzyński i wsp. 2017).
5. Życie po operacji bariatrycznej
Życie po zabiegu bariatrycznym wiąże się z ważnymi zmianami, które mają na celu poprawę zdrowia i jakości życia pacjenta. Bezpośrednio po operacji należy przestrzegać specjalnej diety, która dzieli się na różne etapy. Początkowo zaleca się dietę płynną, aby ułatwić gojenie, a po kilku dniach można wprowadzić półpłynne posiłki, takie jak musy czy jogurty. Z czasem pacjent przechodzi na zrównoważoną dietę stałą szczególnie bogatą w białko.
Sposób żywienia zależy jednak w dużej mierze od rodzaju przeprowadzonego zabiegu, samopoczucia i tempa rekonwalescencji.
Kluczowa dla zdrowej masy ciała i dobrego samopoczucia jest też regularna aktywność fizyczna. Pacjent powinien stopniowo zwiększać jej poziom – zacząć od spacerów, a potem przechodzić do intensywniejszych ćwiczeń. Nie bez znaczenia jest też wsparcie psychologiczne w formie terapii indywidualnej lub grupowej, ponieważ zmiany po operacji mogą wpływać na zdrowie emocjonalne (R. Sierżantowicz, J.R. Ładny, J. Lewko 2022).
6. Skuteczność chirurgicznego leczenia otyłości
Chirurgiczne leczenie otyłości wykazuje znacznie większą skuteczność niż metody zachowawcze i przynosi liczne korzyści zdrowotne pacjentom. Operacje bariatryczne prowadzą do znacznej utraty masy ciała, która może wynosić 20–50% nadwagi w ciągu pierwszych dwóch lat po zabiegu. Utrata masy ciała przekłada się także na poprawę wielu współistniejących schorzeń, w tym na remisję cukrzycy typu 2, poprawę poziomu lipidów, ciśnienia krwi i wrażliwości na insulinę.
Chirurgia bariatryczna zmniejsza też ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, co wynika z mniejszego obciążenia serca. Pacjenci często doświadczają również poprawy jakości życia, zwiększenia energii oraz lepszego snu, co jest szczególnie istotne w kontekście zespołu bezdechu sennego.
Dodatkowo operacja może pomóc w redukcji problemów ze stawami, refluksem żołądkowo-przełykowym oraz chorobami układu oddechowego.
Niestety część pacjentów po operacji bariatrycznej doświadcza ponownego przyrostu masy ciała, wraca lub zbliża się do wyjściowej liczby kilogramów w ciągu 5–10 lat po zabiegu. Warto jednak zauważyć, że skuteczność operacji bariatrycznej w dłuższej perspektywie w dużej mierze zależy od zaangażowania pacjenta w zmiany stylu życia, w tym przestrzegania zdrowej diety i regularnej aktywności fizycznej. Dobrze zaplanowana opieka pooperacyjna i wsparcie psychologiczne mogą znacząco pomóc w utrzymaniu osiągniętych rezultatów (D.E. Arterburn i wsp. 2020).
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Arterburn D.E. et al., Benefits and Risks of Bariatric Surgery in Adults: A Review, „JAMA” 2020, 324(9), 879–887.
Binda A., Jaworski P., Tarnowski W., Surgical treatment of obesity, „Postępy Nauk Medycznych” 2013, 26(5B), 49–54.
Budzyński A. et al., Polskie rekomendacje w zakresie chirurgii bariatrycznej i metabolicznej, mp.pl/chirurgia/wytyczne-przegladowe/154894,polskie-rekomendacje-w-zakresie-chirurgii-bariatrycznej-i-metabolicznej (16.10.2024).
Razak H. et al., Progress in bariatric-metabolic surgery, „Postępy Nauk Medycznych” 2018, 31(2), 106–113.
Sierżantowicz R., Ładny J.R., Lewko J., Quality of Life after Bariatric Surgery-A Systematic Review, „International Journal of Environmental Research and Public Health” 2022, 19(15), 9078.
