Biała dieta – zasady diety, kiedy warto ją stosować
W odróżnieniu do wielu innych sposobów żywienia zaleceń dotyczących stosowania białej diety nie otrzymamy w gabinecie dietetycznym ani lekarskim – może nam ją natomiast zasugerować dentysta. W jakich okolicznościach warto rozpocząć białą dietę oraz jakie zasady obowiązują w trakcie jej trwania?
SPIS TREŚCI:
3. Jak długo stosować białą dietę
4. Czy biała dieta jest zdrowa
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Założenia białej diety
Jak wskazuje nazwa, biała dieta opiera się przede wszystkim na produktach o jasnej barwie, a wyklucza te o intensywnym kolorze. Jej celem jest eliminacja ekspozycji na zawarte w żywności naturalne oraz sztuczne barwniki. Oznacza to rezygnację z dużej grupy produktów – m.in. kolorowych napojów (kawy, herbaty, soków i syropów oraz alkoholu, przede wszystkim czerwonego wina), części owoców i warzyw, czekolady oraz przypraw (kurkumy, curry, cynamonu, czerwonej papryki). Produkty dozwolone oraz przykładowe składniki przeciwwskazane w różnych kategoriach spożywczych przedstawiono w tabeli poniżej.
| Grupa produktów | Dozwolone | Przeciwwskazane |
| Warzywa | białe warzywa (m.in. ziemniaki, seler, kalafior, biała fasola, szparagi białe, pietruszka, cukinia, ogórek bez skórki) | pozostałe warzywa (m.in. buraki, dynia, marchew, papryka, brokuł, pomidory, szpinak, jarmuż, czerwona kapusta) oraz soki warzywne |
| Owoce | banany, jabłka, gruszki (bez skórki) | pozostałe owoce (zwłaszcza ciemne – maliny, porzeczki, truskawki, wiśnie, jagody) oraz soki owocowe |
| Mięso i ryby | mięso drobiowe, białe ryby | wędliny, mięso czerwone (wołowina, wieprzowina) |
| Nabiał i jaja | nabiał naturalny: mleko, jogurt, twaróg, maślanka, kefir, białko jaja kurzego | nabiał smakowy, żółty ser, sery topione, żółtko jaja |
| Produkty zbożowe | płatki owsiane, białe pieczywo, makarony, ryż, kasza (np. jęczmienna, manna, gryczana niepalona, kuskus) | pełnoziarniste pieczywo, makaron |
| Napoje | woda | kawa, herbata (wszystkie rodzaje), napoje gazowane, energetyczne, alkohol |
| Przyprawy | sól, pieprz | papryka czerwona, chili, kurkuma, cynamon, curry, kakao, ocet winny |
| Inne | — | słodycze, czekolada, ciemne sosy, gotowe produkty z dodatkiem barwników spożywczych |
Opracowanie własne na podstawie źródeł (E. Chudzyńska, dietetycy.org.pl; M. Rojek, wylecz.to).
Zaleca się przygotowywanie posiłków przede wszystkim z wykorzystaniem następujących technik: gotowania, pieczenia oraz duszenia bez dodatku tłuszczu.
2. Kiedy stosować białą dietę
Biała dieta jest polecana podczas wybielania zębów. To procedura stosunkowo nowa (po raz pierwszy została opisana w latach 80. XX w.), jednak cieszy się dużą popularnością, w związku z czym na przestrzeni kolejnych dekad obserwowano jej rozwój. Obecnie wybielanie może być prowadzone pod kontrolą lekarza lub higienistki w gabinecie dentystycznym, może być także wykonane samodzielnie przez pacjenta. Wykorzystywane są wówczas preparaty zawierające nadtlenek wodoru lub nadtlenek karbamidu. Substancje te mają działanie chemiczne – oddziałują na ząb poprzez wnikanie w jego głąb i utlenianie barwników znajdujących się w tkance. Jest to sytuacja, w której zęby stają się potencjalnie podatniejsze na przyjmowanie innych barwników z otoczenia, z tego względu zaleca się ich ograniczenie poprzez stosowanie białej diety.
Oprócz preparatów wybielających dostępne są także środki rozjaśniające. Różnią się one sposobem oraz miejscem działania – nie zawierają wspomnianych wcześniej środków chemicznych, ale substancje ścierne, które pozwalają na mechaniczne usunięcie osadów i barwników. W związku z tym oddziałują wyłącznie na powierzchnię zębów i nie mają zdolności przenikania do ich wnętrza. Stosowanie preparatów rozjaśniających (o działaniu mechanicznym) nie wymaga stosowania ograniczeń dietetycznych.
3. Jak długo stosować białą dietę
Biała dieta jest sposobem żywienia przeznaczonym do stosowania jedynie przejściowo podczas trwania wybielania, o długości tego okresu decyduje dentysta bądź higienistka wykonująca zabieg. Wpływa na to wiele czynników, m.in. sposób wybielania, zastosowany preparat czy długość terapii (wybielanie w warunkach domowych zwykle trwa dłużej). Najczęściej jednak zaleca się żywienie zgodne z zasadami białej diety przez 1–2 tygodnie.
4. Czy biała dieta jest zdrowa
Z punktu widzenia żywieniowego wśród korzyści białej diety można wymienić eliminację żywności przetworzonej, słodyczy oraz czerwonego mięsa. Są to składniki, które spożywane w nadmiarze nie sprzyjają utrzymaniu zdrowia i powinny być ograniczane. Zaletami są również wybór metod obróbki termicznej pozwalających na zachowanie wartości odżywczej posiłku oraz rezygnacja ze smażenia na głębokim tłuszczu.
Liczne wykluczenia stosowane w diecie powodują jednak, że może być ona monotonna i uciążliwa w stosowaniu. Ponadto przy eliminacji produktów pełnoziarnistych oraz wielu owoców i warzyw może być uboga w błonnik, zaś rezygnacja z produktów w różnych kolorach powoduje zmniejszenie ilości prozdrowotnych polifenoli dostarczanych z pożywieniem.
Należy jednak pamiętać, że ten sposób żywienia jest przeznaczony jedynie do krótkoterminowego stosowania, w związku z czym nie powinien negatywnie wpłynąć na zdrowie i samopoczucie.
5. Wskazówki
Dobór produktów pod kątem koloru jest jednym z czynników sprzyjających uzyskaniu oraz utrzymaniu efektu w okresie wybielania zębów, jednak również inne codzienne czynności mają na niego wpływ. Czynnikiem oddziałującym na powstawanie przebarwień jest palenie tytoniu. Przed wybielaniem warto zatem podjąć kroki mające na celu jego maksymalne ograniczenie, a najlepiej całkowitą rezygnację.
Podczas przygotowywania posiłków należy zwrócić uwagę na ich temperaturę, gdyż preparaty wybielające często powodują nadwrażliwość zębów, co może wywołać ból oraz nieprzyjemne odczucia podczas spożywania potraw skrajnie gorących bądź zimnych. Warto również sięgać po produkty bogate w wapń (m.in. naturalny nabiał), ponieważ składnik ten pełni ważną funkcję w procesie mineralizacji kości i zębów.
Ponadto istotny jest odpowiedni dobór produktów do higieny jamy ustnej. W okresie wybielania pasta do zębów powinna mieć jasną barwę; należy także unikać płynu do płukania o intensywnym kolorze (niebieski, zielony, różowy) i zastąpić go preparatem bezbarwnym.
Wybielanie zębów nie jest procesem pozwalającym uzyskać stałe efekty; to naturalne, że wraz z upływem czasu barwa szkliwa będzie się zmieniać. Można natomiast podjąć kroki mające na celu spowolnienie tego procesu i nawet po zakończeniu stosowania ścisłej białej diety napoje silnie barwiące o ciemnym kolorze (kawa, herbata, czerwone wino, napoje typu cola oraz soki) spożywać przez słomkę, by ograniczyć ich kontakt z zębami.
6. Skuteczność białej diety
Zalecanie stosowania białej diety w czasie wybielania oraz krótko po jego zakończeniu jest powszechną praktyką w gabinecie dentystycznym. Trwają natomiast prace nad potwierdzeniem skuteczności takiego postępowania.
W opublikowanym w 2015 r. przeglądzie zebrano wyniki pięciu badań w celu określenia konieczności stosowania białej diety podczas wybielania zębów. Analizie poddano wpływ spożywania kawy, herbaty oraz czerwonego wina, a także (w czterech spośród pięciu prac) owoców o intensywnym kolorze (jeżyn, borówek). Zauważono, że spożywanie wina oraz ciemnych owoców podczas wybielania nie wiązało się z osłabieniem efektu zabiegu, zaś wpływ kawy oraz herbaty był nieistotny statystycznie. Autorzy zwrócili jednak uwagę na wyższe prawdopodobieństwo powstania przebarwień na wybielonych już zębach, co wskazuje na większe znaczenie stosowania białej diety w okresie po zakończeniu terapii (B. Matis i wsp. 2015). Badana grupa była jednak relatywnie mała, potrzebne są zatem dalsze badania, by jednoznacznie określić oddziaływanie sposobu żywienia na efekt wybielania zębów.
7. Podsumowanie
Biała dieta polega na rezygnacji z produktów o intensywnej barwie i opieraniu się na produktach jasnych oraz białych. Stosuje się ją w okresie wybielania zębów (samodzielnego bądź pod kontrolą dentysty/higienistki). Wpływ rodzaju spożywanej żywności na skuteczność terapii oraz na skłonności do nawrotu przebarwień wymaga dalszych badań, natomiast stosowanie diety zgodnie z zaleceniami (krótkoterminowo, do kilku tygodni) wydaje się nie mieć negatywnego wpływu na zdrowie, w związku z czym warto rozważyć to postępowanie w celu wzmocnienia efektu wybielania.
Bibliografia
Chudzińska E., Biała dieta z jadłospisem. Jak utrzymać efekt wybielania zębów?, dietetycy.org.pl/biala-dieta/ (22.02.2023).
Kasiak M., Kasiak M., Wybielanie i rozjaśnianie zębów – przegląd piśmiennictwa, „Farmacja Polska” 2010, 66(1), 62–67.
Matis B.A. et al., White diet: is it necessary during tooth whitening?, „Operative Dentistry” 2015, 40(3), 235–240.
Rojek M., Biała dieta – co jeść po wybielaniu zębów – lista produktów, jadłospis, wylecz.to/diety/biala-dieta-co-jesc-po-wybielaniu-zebow-lista-produktow-jadlospis/ (22.03.2023).
