Cheat meal czy comfort food – co wybrać
Cheat meal, czyli oszukany posiłek, oraz comfort food, czyli jedzenie, które pociesza i budzi dobre wspomnienia, to dwa wciąż popularne trendy żywieniowe. Warto zatem dowiedzieć się, na czym polegają, czy stosowanie ich przynosi korzyści oraz który z nich będzie lepszym wyborem.
SPIS TREŚCI:
1. Czym jest cheat meal?
2. Cheat meal – zalety
3. Cheat meal – wady
4. Czym jest comfort food?
5. Comfort food – zalety
6. Comfort food – wady
7. Cheat meal czy comfort food – co wybrać?
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Czym jest cheat meal?
Cheat meal to dietetyczny trend określany jako oszukany posiłek. Jego założeniem jest odstępstwo od diety polegające na zjedzeniu czegoś mniej dietetycznego – często określanego jako niezdrowe, tuczące i wysokokaloryczne. Najczęściej jest to posiłek typu fast food, słodycze lub inne wysokoprzetworzone danie. Zakłada się, że cheat meal powinien dostarczać do 1000 kcal. Nie jest on jednak dobrym rozwiązaniem na początku stosowania diety, ponieważ może nie przynieść zamierzonych efektów.
2. Cheat meal – zalety
W jakim celu stosuje się cheat meal i jakie są jego zalety? Badania wykazują, że osoby stosujące ten rodzaj posiłku chcą przede wszystkim zmniejszyć uczucie głodu, jakie może towarzyszyć źle zbilansowanemu jadłospisowi (S.B Murray i wsp. 2018). Należy jednak mieć na uwadze, że prawidłowo skomponowana dieta nie powinna wywoływać uczucia głodu. Kolejnym powodem jest chęć dalszego podtrzymywania ustalonych zasad żywieniowych. Spożycie ulubionego dania pozwala na powrót do stosowania diety z zaangażowaniem – takie odstępstwo może zatem stanowić czynnik motywujący.
Dodatkowo cheat meal ma za zadanie korzystnie wpłynąć na poprawę samopoczucia. Należy jednak mieć na uwadze, że jedzenie pod wpływem emocji nie jest najlepszym wyborem. Aby budować prawidłowe relacje z pożywieniem, warto pamiętać, że zjedzenie od czasu do czasu czegoś mniej zdrowego nie jest niczym złym. Cheat meal nie powinien też stanowić powodu rezygnacji z diety – każdy przecież miewa ochotę na fast foody czy słodycze. Po oszukanym posiłku najlepiej po prostu powrócić do przestrzegania jadłospisu i prawidłowych nawyków żywieniowych.
3. Cheat meal – wady
W badaniach stosowanie tego trendu żywieniowego wiązało się z występowaniem zaburzeń odżywiania z napadami objadania się (S.B Murray i wsp. 2018). Co ciekawe, jest to najbardziej rozpowszechnione zaburzenie – rozpoznaje się je aż u 3,5% kobiet i 2% mężczyzn w populacji amerykańskiej. Kolejne analizy wykazują, że na występowanie zaburzeń związanych z jedzeniem emocjonalnym bardziej narażone są osoby otyłe niż te z prawidłową masą ciała (K. Czepczor-Bernat, A. Brytek-Matera 2017).
Poczucie chwilowej wolności od restrykcji żywieniowych może sprawić, że cheat meal zamieni się w cheat day, a następnie w cheat week. To z kolei może doprowadzić do całkowitego porzucenia diety oraz prawidłowych nawyków żywieniowych. Zjedzenie wysokoenergetycznego posiłku zwiększa również ryzyko rozleniwienia.
Należy zastanowić się, kogo cheat meal ma oszukać. Stosowanie go jako formy odpoczynku od diety może być szkodliwe. Skoro dieta jest wymagająca i męcząca, to warto zastanowić się, czy nie jest przypadkiem nieprawidłowo skomponowana oraz zbyt restrykcyjna, przez co jej przestrzeganie sprawia trudności.
4. Czym jest comfort food?
Comfort food to pojęcie określające produkty lub żywność, którym przypisuje się znaczenie sentymentalne czy nostalgiczne. Poprawiają one także nastrój. Podkreśla się jednak, że dania te są najczęściej niezdrowe. Comfort food dosłownie oznacza żywność komfortową, czyli taką, która zaspokaja potrzeby emocjonalne oraz przynosi ukojenie psychiczne. Nazywane jest również jedzeniem na pocieszenie lub jedzeniem w poczuciu osamotnienia.
Trudno jednoznacznie określić, jaka żywność może zostać zakwalifikowana do tej grupy, ponieważ jest to kwestia bardzo indywidualna, zależna od upodobań konkretnej jednostki i jej życiowych doświadczeń. Niektórzy uważają, że comfort food to potrawy tradycyjnie serwowane w domu i spożywane w dzieciństwie, np. pierogi, rosół czy szarlotka. Mogą to być również dania, które przywołują na myśl bliską osobę lub konkretne dobre wspomnienia.
Zazwyczaj żywność komfortowa cechuje się wysoką energetycznością oraz dużą zawartością węglowodanów i tłuszczów. Przez niektórych określana jest jako gulity pleasure, czyli grzeszna przyjemność – wywołuje zadowolenie i poprawia samopoczucie, choć niekoniecznie jest zdrowa i odżywcza.
5. Comfort food – zalety
Celem spożywania żywności komfortowej jest poprawa nastroju. Dla danej osoby takim posiłkiem może być ciasto drożdżowe, które przywoła wspomnienia o beztroskim dzieciństwie i niedzieli u babci, dla innej – ulubiona kawa pita każdego poranka. Nie ma w tym nic złego, o ile jedzenie nie służy do regulacji negatywnych emocji.
Comfort food może być po prostu przyjemnym, smacznym posiłkiem, który poprawi humor. Jeśli na co dzień dbamy o to, co ląduje na naszym talerzu, oraz utrzymujemy prawidłową masę ciała, to zjedzenie komfortowego dania nie powinno być powodem do zmartwień.
6. Comfort food – wady
Narażenie na stres związane jest ze zmianą zachowań żywieniowych. W 2022 r. w Niemczech przeprowadzono badania, które sprawdzały, po jaką żywność sięgają uczestnicy w sytuacjach stresowych (K. Gemesi i wsp. 2022). Najchętniej wybieranymi produktami były czekolada oraz kawa. Kawa w umiarkowanych ilościach zazwyczaj przynosi korzyści zdrowotne, natomiast jeśli chodzi o czekoladę, często spożywanie jej w małych ilościach jest trudne – zwłaszcza w warunkach stresowych. To z kolei może przyczyniać się do przyjmowania zbyt dużej liczby kilokalorii oraz nadmiaru cukrów prostych, co nie wpływa pozytywnie na zdrowie i utrzymanie prawidłowej masy ciała.
Naukowcy udowadniają, że jedzenie pod wpływem emocji może przyczyniać się do zaburzeń odżywiania, m.in. tych z napadami objadania się (K. Czepczor-Bernat, A. Brytek-Matera 2017). Spożywanie żywności komfortowej w celu łagodzenia napięcia emocjonalnego nie jest zatem dobrym sposobem na regulację emocji.
W badaniach starano się odpowiedzieć na pytanie, czy stosowanie tego trendu żywieniowego rzeczywiście zapewnia dobre samopoczucie psychiczne (H.S. Wagner i wsp. 2014). Wykazano, że pokarmy komfortowe polepszają nastrój – nie przyczyniają się jednak do poprawy dobrostanu psychicznego bardziej niż inne posiłki. W celu złagodzenia napięcia emocjonalnego i zredukowania poziomu stresu lepiej zatem sięgnąć po zdrową żywność, która będzie sycąca oraz dostarczy wielu witamin i składników mineralnych.
7. Cheat meal czy comfort food – co wybrać?
Większość osób lubi czasami sięgnąć po mniej odżywcze produkty, które wprawiają w przyjemny nastrój. Podczas stosowania diety zarówno cheat meal, jak i comfort food mogą być rodzajem tzw. grzesznej przyjemności – bezpieczniejszą opcją wydaje się jednak comfort food, ponieważ nie niesie za sobą aż takiego ryzyka zaburzeń odżywiania.
Należy mieć na uwadze, że w prawidłowo zbilansowanej diecie również jest miejsce na te mniej zdrowe, wysokokaloryczne produkty, słodycze czy fast foody. Nie trzeba bać się takiej żywności – można wkomponować ją w jadłospis i cieszyć się jej smakiem. Najlepszym rozwiązaniem jest obranie indywidualnej drogi oraz podejście do tematu z rozsądkiem, tak aby nie regulować napięcia emocjonalnego poprzez jedzenie. Taki sposób odżywiania pozowali budować prawidłowe zachowania żywieniowe i kształtować zdrowe nawyki, które pozostaną z nami na dłużej.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Czepczor-Bernat K., Brytek-Matera A., Emocjonalny aspekt nadmiernego jedzenia: zaburzenia napadami objadania się i otyłość, Jedzenie pod wpływem emocji, Warszawa 2017, 93–105.
Gemesi K. et al., Stress eating: an online survey of eating behaviours, comfort foods, and healthy food substitutes in German adults, „BMC Public Health” 2022, 22(1), epub.
Murray S.B. et al., Cheat meals: A benign or ominous variant of binge eating behavior?, „Appetite” 2018, 130, 274–278.
Ong L.S., IJzerman H., Leung A.K.-Y., Is comfort food really good for the soul? A replication of Troisi and Gabriel’s (2011) Study 2, „Frontiers in Psychology” 2015, 6, epub.
Wagner H.S. et al., The myth of comfort food, „Health Psychology” 2014, 33(12), 1552–1557.
