Koenzym Q10 – właściwości, zastosowanie, suplementacja
Nie od dziś wiadomo, że człowiek jest w stanie zrobić wiele, aby spowolnić i złagodzić objawy starzenia się organizmu. Naukowcy od dziesiątek lat szukają substancji, która będzie w stanie wydłużyć nasze życie. Związkiem chemicznym, w którym pokłada się ogromne nadzieje, jest koenzym Q10. Substancja ta naturalnie występuje w mitochondriach, gdzie wspomaga proces oddychania komórkowego. Jak wskazują badania, oprócz swojej głównej funkcji koenzym Q10 może być wykorzystywany również w leczeniu różnych chorób oraz jako składnik wielu kosmetyków.
SPIS TREŚCI:
1. Koenzym Q10 – wprowadzenie, budowa chemiczna
2. Koenzym Q10 – właściwości i działanie zdrowotne
3. Koenzym Q10 – źródła pokarmowe, suplementacja
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Koenzym Q10 – wprowadzenie, budowa chemiczna
W świecie nauki koenzym Q10 pojawił się ponad pięćdziesiąt lat temu. Podczas badań prowadzonych w Laboratorium Badań Enzymatycznych Uniwersytetu w Wisconsin odkryto występującą w mitochondriach komórkowych żółtą substancję. Okazało się również, że większe ilości związku znajdują się w mitochondriach komórek mięśnia sercowego. Dokładniejsze badania nad tajemniczym żółtym związkiem prowadzone są od lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Ich wyniki pozwoliły zakwalifikować koenzym Q10 do związków o silnych utleniająco-redukcyjnych właściwościach. Dowiedziono również, że substancja ta odgrywa kluczową rolę w przemianach metabolicznych cyklu Krebsa, a produkcja energii komórkowej bez jego udziału jest niemożliwa.
Ze względu na fakt, że koenzym Q10 występuje w każdym mitochondrium komórkowym naszego ciała, nazywany jest również witaminą Q lub ubichinonem. Ta ostatnia nazwa wywodzi się od słowa „ubitarius”, które oznacza „wszechobecny”. Z chemicznego punktu widzenia ubichinony to krystaliczne, nierozpuszczalne w wodzie substancje. Rozpuszczają się jedynie w rozpuszczalnikach organicznych. Koenzym Q10 jest intensywnie żółtą substancją o charakterystycznym zapachu. Istotną cechą, która umożliwia wykorzystywanie koenzymu Q10 w branżach medycznej i kosmetycznej, jest jego termostabilność. Masa cząsteczkowa koenzymu Q10 wynosi 863,34 g/mol, a wzór sumaryczny to C59H90O4. Poniżej znajduje się wzór strukturalny związku.
Źródło: Koenzym Q10, commons.wikimedia.org/wiki/File:CoenzymeQ10.svg.
2. Koenzym Q10 – właściwości i działanie zdrowotne
Koenzym Q10 syntezowany jest w każdej komórce organizmu. Produkowany jest jednak w niewielkiej ilości, lecz wystarczającej do spełnienia swojej fizjologicznej funkcji. Najważniejszą funkcją biologiczną koenzymu Q10 jest zmiatanie wolnych rodników. Jego wyjątkowość polega na tym, że jako jedyny znany endogenny przeciwutleniacz doskonale rozpuszcza się w tłuszczach. Stężenie koenzymu Q10 w organizmie, a właściwie jego zredukowanej formy zwanej ubichinolem, wzrasta wraz ze zwiększeniem stresu oksydacyjnego. Czynnikami, które najczęściej podnoszą stężenie koenzymu Q10, są intensywna aktywność fizyczna oraz nagła zmiana temperatury otoczenia. Wydzielanie koenzymu Q10 zmniejsza się wraz z wiekiem. Działanie antyoksydacyjne związku polega na neutralizacji wolnych rodników. Dzięki niemu hamowana jest peroksydacja lipidów w błonach komórkowych, a także zwiększona zostaje ochrona DNA i białek mitochondrialnych. Działanie to skutkuje spowolnieniem procesów starzenia się organizmu oraz poprawą stanu zdrowia.
Ze względu na wysoki potencjał antyoksydacyjny koenzymu Q10 rozpoczęto badania, które miały sprawdzić, czy substancja ta okaże się pomocna w prewencji chorób naczyniowo-sercowych, w tym miażdżycy. Okazało się, że koenzym Q10 poprawia parametry zdrowotne chorych oraz znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia epizodów sercowych.
Lecznicze działanie koenzymu Q10 udowodniono także w przypadku:
– niewydolności krążenia,
– choroby niedokrwiennej serca,
– nadciśnienia tętniczego,
– cukrzycy,
– otyłości.
Koenzym Q10 sprawdza się również jako uzupełnienie terapii następujących chorób:
– nowotworów (niwelowanie skutków ubocznych chemio- i radioterapii),
– chorób zakaźnych,
– demencji,
– choroby Alzheimera,
– choroby Parkinsona,
– zatruć toksynami,
– dermatoz skórnych – ochrona przed promieniowaniem UVA,
– paradontoz, chorób dziąseł i jamy ustnej.
Badania prowadzone przez naukowców pokazują jednoznacznie, że koenzym Q10 poprawia funkcjonowanie układu odpornościowego i mobilizuje działanie obronne organizmu.
3. Koenzym Q10 – źródła pokarmowe, suplementacja
Koenzym Q10 to endogenny przeciwutleniacz, który jest produkowany przez nasze ciało. Niestety wraz z wiekiem spada wydajność jego biosyntezy. Oprócz wieku wpływ na zmniejszenie ilości koenzymu Q10 mają również stres, palenie papierosów, choroby oraz złe nawyki żywieniowe. Można jednak zmobilizować organizm do zwiększonej syntezy enzymu. Niektóre dostępne na rynku produkty spożywcze zawierają koenzym Q10. Są to:
– podroby – serce, wątróbka, nerki,
– kiełki pszenicy,
– nasiona roślin strączkowych,
– orzeszki ziemne,
– brokuły,
– sardynki,
– makrele,
– tran,
– oleje roślinne.
Koenzym Q10 produkowany przez nasze komórki wystarcza jedynie na pokrycie podstawowych potrzeb organizmu. Jeśli chcemy wprowadzić go jako suplement diety, należy wybrać odpowiedni spośród wielu reklamowanych preparatów. Aby odczuć korzystne działanie koenzymu Q10, należy dobrać jego odpowiednią dobową dawkę. Uważa się, że optymalną dawką koenzymu Q10, która przynosi wymierne korzyści, jest 22–400 mg koenzymu na dobę.
Wartości są rozbieżne, ponieważ wpływ na odpowiednią ilość tego związku mają czynniki takie jak ogólny stan zdrowia, częstotliwość aktywności fizycznej oraz tryb życia. Niektóre osoby poczują różnicę po zastosowaniu mniejszej dawki, a u niektórych trzeba będzie ją znacznie zwiększyć. Optymalnym wyborem jest zakup preparatu (leku lub suplementu), który będzie zawierał co najmniej 80 mg substancji aktywnej w sugerowanej dawce. Oprócz tego dobrze jest zwrócić uwagę na skład umieszczony na etykiecie. Zalecamy unikać preparatów zawierających konserwanty, aromaty, gluten, skrobię, pszenicę czy białka mleka. Przypominamy również, że przed wprowadzeniem suplementacji dobrze skonsultować swój wybór z lekarzem lub dietetykiem. Trzeba pamiętać również o tym, że suplementacja koenzymem Q10 nie jest zalecana u kobiet ciężarnych, matek karmiących oraz dzieci.
Nie ulega wątpliwości, że koenzym Q10 zasługuje na uwagę. Jego unikatowe właściwości oraz działanie prozdrowotne wyróżniają go na tle innych antyoksydantów. Zawsze warto jednak zwrócić uwagę na jakość, dawkę oraz skład wprowadzanych przez nas do diety preparatów farmaceutycznych i suplementów. Świadomość oraz wiedza pozwolą dokonać właściwego dla zdrowia wyboru.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Drzewoski J., Farmakologia kliniczna koenzymu Q10, q10revolution.com/files/czym-jest-koenzym-q10-.pdf (8.05.2018).
Furmanek A., Kurnatowska A., Działanie i zastosowanie koenzymu Q10, Łódź 2013, 1–13.
Czernic A. et al., Wpływ suplementacji koenzymem Q10 na enzymatyczną obronę antyoksydacyjną krwinek czerwonych ludzi zdrowych, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2011, 92(3), 632–635.
Gałka U., Ogonowski J., Koenzym Q – powstawanie właściwości i zastosowanie w preparatach kosmetycznych, „LAB – Laboratoria, Aparatura, Badania” 2015, 5, 14–22.
Siemieniuk E., Skrzydlewska E., Koenzym Q10 – biosynteza i znaczenie biologiczna w organizmach zwierząt i człowieka, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2005, 59, 150–159.
Janicki B., Buzała M., Rola koenzymu Q10 w organizmie ludzi i zwierząt, „Medycyna Weterynaryjna” 2012, 68(4), 214–218.
Krasnowska G., Sikora T., Suplementy diety a bezpieczeństwo konsumenta, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” 2011, 4(77), 5–23.
Koenzym Q10, commons.wikimedia.org/wiki/File:CoenzymeQ10.svg (6.07.2018).
