Melatonina – charakterystyka, właściwości oraz zastosowanie
Melatonina to hormon syntetyzowany w mózgu przez gruczoł zwany szyszynką. Przede wszystkim ma ona istotny wpływ na regulację rytmów dobowych organizmu. Oznacza to, że zbyt małe stężenie melatoniny we krwi może skutkować wystąpieniem zaburzeń snu, ciągłym zmęczeniem, drażliwością, zaburzeniami koncentracji oraz apatią. Oczywiście istnieją zarówno modyfikowalne, jak i niemodyfikowalne czynniki powodujące spadek wydzielania tego hormonu przez organizm. Jak w zdrowy sposób poprawić jakość snu? Czy warto suplementować melatoninę? W jakich dawkach najlepiej ją przyjmować?
SPIS TREŚCI:
1. Czym jest melatonina?
2. Właściwości melatoniny
3. Czynniki wpływające na zaburzenia wydzielania melatoniny
4. Jak stosować melatoninę?
5. Dostępność suplementów z melatoniną na rynku
6. Przeciwwskazania do stosowania i możliwe skutki uboczne
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Czym jest melatonina?
Melatonina jest organicznym związkiem chemicznym. To hormon syntetyzowany przez ludzki organizm, a konkretnie przez niewielki gruczoł znajdujący się w mózgu – szyszynkę. Główną funkcją melatoniny jest koordynowanie pracy zegara biologicznego. Co ciekawe, jest ona syntetyzowana przez nasz organizm tylko w godzinach nocnych, z tego względu bardzo często jest nazywana „hormonem ciemności”.
2. Właściwości melatoniny
Melatonina przede wszystkim odpowiedzialna jest za regulację rytmów dobowych, między innymi snu i czuwania. Odpowiednie stężenie melatoniny we krwi wpływa korzystnie na przyspieszenie zasypiania oraz znacznie redukuje liczbę przebudzeń w ciągu nocy. Osoby, które posiadają problemy związane ze snem, twierdzą, że przyjmowanie melatoniny znacznie poprawia komfort odpoczynku nocnego.
Okazuje się jednak, że oprócz wyżej wymienionych właściwości melatonina wykazuje również szereg innych korzyści zdrowotnych, między innymi:
– spowalnia procesy starzenia się organizmu, głównie dzięki neutralizowaniu wolnych rodników,
– poprawia ogólną odporność organizmu,
– obniża ciśnienie tętnicze krwi,
– poprawia funkcjonowanie serca,
– pomaga w leczeniu stanów depresyjnych,
– może ograniczać zachorowalność na różnego typu nowotwory.
3. Czynniki wpływające na zaburzenia wydzielania melatoniny
Produkcja melatoniny przez szyszynkę w dużej mierze zależy od natężenia światła. Przy zgaszonym świetle, kiedy jest dość ciemno, stężenie melatoniny we krwi jest największe. Uznaje się, że szczyt syntezy melatoniny przypada na godziny nocne – pomiędzy 24:00 a 03:00. Sytuacja wygląda odwrotnie podczas ekspozycji na światło. Kiedy jest jasno, produkcja melatoniny zostaje wstrzymana. Kolejnym czynnikiem wpływającym na wydzielanie melatoniny przez organizm jest wiek. Produkcja omawianego hormonu obniża się z wiekiem, co powoduje znaczne trudności z zasypianiem oraz bezsenność.
4. Jak stosować melatoninę?
Istnieje spore grono osób cierpiących na problemy związane ze snem. Niestety bardzo często sięgają oni po tabletki nasenne, które w większości przypadków wcale nie poprawiają jakości snu. Po przyjęciu takich tabletek po przebudzeniu bardzo często można zaobserwować uczucie znużenia, poirytowania oraz widoczne problemy z koncentracją i refleksem. Bezsenność może być bowiem głębszym schorzeniem, związanym z zaburzeniami produkcji hormonów przez organizm. Aby przyspieszyć zasypianie oraz znacznie poprawić jakość snu, warto więc suplementować melatoninę. Oprócz usprawnienia zasypiania znacznie poprawi ona ogólne samopoczucie oraz zredukuje liczbę przebudzeń w ciągu nocy. Oczywiście melatoninę powinny stosować tylko osoby borykające się z bezsennością i zaburzeniami snu. Nie istnieją wskazania do jej stosowania przez osoby nieposiadające takich problemów.
Dawka przyjmowanej melatoniny powinna być ustalana indywidualnie. Zazwyczaj jednak zaleca się przyjmowanie 1–3 mg melatoniny dziennie. W niektórych przypadkach poleca się przyjmowanie nawet 5 mg. W celu uregulowania rytmów dobowych organizmu zaleca się regularne przyjmowanie melatoniny, około godziny przed snem. Co równie istotne, nie zaleca się zaprzestawania stosowania kuracji z dnia na dzień, powinno się stopniowo redukować dawki.
5. Dostępność suplementów z melatoniną na rynku
Oczywiście na rynku dostępnych jest wiele preparatów z melatoniną, niestety jednak stosowanie większości z nich nie przynosi zadowalających efektów. Najbezpieczniej sięgać po melatoninę dostępną w aptekach lub w sprawdzonych sklepach stacjonarnych lub internetowych. Ceny poszczególnych preparatów mogą różnić się między sobą. Oczywiście podczas wyboru odpowiedniej melatoniny warto również zwrócić uwagę na pojemność opakowania, producenta oraz wysokość dawki. Jeśli zależy nam na preparacie o jak najwyżej jakości, warto również dowiedzieć się, czy posiada on odpowiedni certyfikat.
6. Przeciwwskazania do stosowania i możliwe skutki uboczne
Mimo wielu pozytywnych właściwości melatoniny istnieją również przeciwwskazania do jej stosowania. Z całą pewnością odradza się przyjmowanie preparatów z melatoniną kobietom ciężarnym oraz karmiącym piersią. Oczywiście nie powinny również przyjmować jej osoby cierpiące na nadwrażliwość lub alergię na ten hormon. Szczególną uwagę na stosowanie preparatów z melatoniną powinny również zwrócić osoby zmagające się z chorobami autoimmunologicznymi, nowotworami lub chorobami wątroby. Suplementacji melatoniną nie zaleca się również dzieciom oraz osobom będącym pod wpływem alkoholu i środków odurzających.
Oczywiście istnieje również możliwość przedawkowania melatoniny, jednak w odróżnieniu od środków nasennych zdarza się to znacznie rzadziej. Omawiany hormon nie zaburza bowiem faz snu, nie uzależnia oraz nie wywołuje drażliwości. Mimo to istnieje małe prawdopodobieństwo wystąpienia niekorzystnych skutków ubocznych takich jak:
– zawroty głowy,
– bóle głowy,
– koszmary,
– nudności,
– lekkie przygnębienie.
Nie są to jednak niepokojące objawy, a w porównaniu z szeregiem zdrowotnych właściwości melatoniny są one niemalże niezauważalne.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Reiter R.J., Robinson J., Melatonina: twój naturalny cudowny lek, Warszawa 1997.
Skwarło-Sońta K., Melatonina: hormon snu czy hormon ciemności?, „Kosmos” 2014, 63, 2, 223–231.
Majewski M., Melatonina, wielofunkcyjna cząsteczka sygnałowa w organizmie ssaka: miejsca biosyntezy, funkcje, mechanizmy działania, „Folia Medica Lodziensia” 2010, 37, 1, 15–55.
