Odtruwanie organizmu – czym jest, jak działa, dieta
Diety odtruwające organizm (inaczej diety oczyszczające lub detoks) są bardzo popularne wśród obu płci. Przypisuje się im wpływ na eliminację nagromadzonych w organizmie toksyn oraz zmniejszenie masy ciała. Czy głodówka oczyszcza organizm, a jeśli tak, to w jaki sposób? Na co należy zwrócić uwagę podczas głodzenia się?
SPIS TREŚCI:
1. Odtruwanie organizmu – czym się charakteryzuje?
2. Czy odtruwanie organizmu działa?
3. Naturalne odtruwanie organizmu
4. Odtruwanie organizmu – dieta owocowo-warzywna dr Dąbrowskiej
5. Naturalne sposoby odtruwania wątroby
6. Odtruwanie organizmu – jak długo?
7. Podsumowanie
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Odtruwanie organizmu – czym się charakteryzuje?
Odtruwanie organizmu, czyli tzw. detoks, to koncepcja usuwania toksyn z organizmu poprzez różnego rodzaju interwencje dietetyczne. W kolorowych pismach i Internecie można z łatwością znaleźć przykłady wielu diet mających wpływ na oczyszczanie organizmu, a także konkretnych produktów czy suplementów wspomagających ten proces. Problem tylko w tym, że nie zawsze toksyny zostają zdefiniowane. W medycynie najczęściej za toksyczne uznaje się substancje, które w nadmiarze są zagrożeniem dla życia lub zdrowia. Jeśli chodzi o odtruwanie organizmu dietą, twórcy tej koncepcji o oczyszczaniu wyrażają się dość enigmatycznie.
O zanieczyszczeniu naszych ciał toksynami świadczy wiele nieswoistych symptomów, jak zmęczenie, wypadanie włosów, zaburzenia snu, koncentracji i wiele innych. Te objawy można z łatwością przypisać wielu różnym chorobom, są uniwersalne, a przecież mogą wynikać z tak błahych błędów, jak np. nieodpowiednie nawodnienie. Ile w tym wszystkim prawdy?
2. Czy odtruwanie organizmu działa?
Niestety, jak twierdzi The British Dietetic Association, istnieje niewiele dowodów potwierdzających skuteczność diet oczyszczających. Większość oferowanych na rynku europejskim diet i produktów nie jest przebadana pod kątem efektów ich stosowania. Jeżeli jednak jest – badania najczęściej nie są przeprowadzane w sposób rzetelny.
Organizm został wyposażony w systemy umożliwiające eliminację niepożądanych substancji. Udział w odtruwaniu organizmu biorą nerki, płuca, przewód pokarmowy wraz z licznymi enzymami. Różne substancje usuwane są na drodze różnych mechanizmów. Nie ma więc i nie może być jednej skutecznej metody na eliminację wszystkiego, co szkodliwe. To, co w obecnych czasach może nam zagrażać, to niektóre metale ciężkie, krążący jeszcze w środowisku pestycyd DDT, ftalany, bisfenol A i inne.
Prawdopodobnie dieta może chronić przed negatywnymi skutkami nadmiernego przyjmowania szkodliwych substancji z żywnością i z innych źródeł. Które produkty mogą okazać się pomocne?
3. Naturalne odtruwanie organizmu
Kolendra – nie przeprowadzono badań z udziałem ludzi, ale u myszy zatrutych ołowiem podawanie kolendry w dawce 12 mg 10 razy w tygodniu przez 25 dni doprowadziło do zmniejszenia zawartości ołowiu w kościach aż o 22%. Nie wiadomo, jaki mechanizm stoi za takimi właściwościami kolendry, jednak przypuszcza się, że jest to związane z zawartością kwasu cytrynowego. Korzystne działanie może mieć także chlorella, która u myszy zatrutych rtęcią stymulowała wydalanie jej wraz z moczem. Wykazano także jej działanie w stosunku do niektórych dioksyn (dieta zawierająca 10% chlorelli, badanie na myszach).
Substancje, które są wszechobecne, to bisfenol A oraz ftalany. Znajdziemy je w wodzie z plastikowych butelek, w konserwach, puszkach. Co prawda okres ich półtrwania jest krótki i są raczej szybko z organizmu usuwane – konsumujemy je codziennie, dzięki czemu dostarczamy sobie ich świeżą porcję każdego dnia. Dobrym sposobem na obniżenie stężenia bisfenolu A i ftalanów jest ograniczenie spożywania produktów pakowanych w puszki, plastikowe butelki.
4. Odtruwanie organizmu – dieta owocowo-warzywna dr Dąbrowskiej
Dieta owocowo-warzywna dr Ewy Dąbrowskiej polega na spożywaniu każdego dnia nie więcej niż 800 kalorii. Z diety wyklucza się wszelkie produkty prócz warzyw niskoskrobiowych i owoców niskocukrowych. Dieta opiera się na spożywaniu wyżej wymienionych produktów na surowo, w formie przecierów, soków i zup. Jaki jest cel jej stosowania? Jak podaje sama autorka na swojej stronie, dieta ta ma na celu oczyszczenie organizmu z toksyn i przywrócenie naturalnych mechanizmów naprawczych. Uruchomione zostaje tzw. odżywianie endogenne, które prowadzi do usunięcia z organizmu białek uszkodzonych i szkodliwych.
Na podstawie badań przeprowadzonych z udziałem zwierząt okresowe poszczenie, trwające nawet 24 godziny, uruchamia proces autofagii. Autofagia to proces polegający na pochłanianiu i trawieniu przez komórki zwane fagocytami białek, które powinny zostać zdegradowane. W tym sensie głodówka może oczyszczać organizm. Ponadto na skutek uwalniania kwasów tłuszczowych, które już po kilkunastu godzinach stają się źródłem energii, głodówka powoduje uwolnienie toksyn, które z racji swojej lipofilności gromadzą się w tkance tłuszczowej. Przykładem jest stosowany kiedyś pestycyd DDT. Dr Dąbrowska przestrzega jednak przed stosowaniem głodówki na własną rękę, bez kontroli lekarza.
5. Naturalne sposoby odtruwania wątroby
Istnieją naturalne produkty, którymi możemy wspomóc nasze wątroby. Do jednych z najbardziej popularnych w ostatnim czasie należy ostropest plamisty. Wyciąg z ostropestu zawiera liczne związki o działaniu antyoksydacyjnym, regeneracyjnym i wspomagającym usuwanie z organizmu szkodliwych substancji, jak leki, alkohol, pestycydy, pleśnie itp. Udowodniono, że może uszczelniać błony komórkowe hepatocytów, dzięki czemu zapobiega przedostawaniu się szkodliwych związków do wewnątrz. Po drugie stymuluje komórki wątroby do wytwarzania związków białkowych i regeneracji. Ponadto wykazuje także działanie przeciwzapalne. Głównym związkiem odpowiedzialnym za korzystne efekty wyciągu z ostropestu jest sylimaryna (jest połączeniem 5 związków). Zaleca się stosowanie wyciągu w dawkach 200–400 mg.
Komu można polecić wyciąg z ostropestu? Osobom cierpiącym na stłuszczenie wątroby, zapalenie pęcherzyka żółciowego, po przebytej żółtaczce, narażonym na działanie leków uszkadzających wątrobę, narażonym na ciągły kontakt z substancjami szkodliwymi (w tym alkoholu). Preparaty z ostropestu uznane są za bezpieczne.
6. Odtruwanie organizmu – jak długo?
Pojawiło się niewiele prac naukowych dotyczących korzyści długotrwałych głodówek (dłuższych niż 48 godzin). Coraz więcej jednak mówi się o pozytywnym oddziaływaniu na zdrowie okresowego poszczenia, np. trwającego dobę. Koncepcja intermittent fasting (IF) ma różne odmiany, tzw. alternate day fasting, czyli naprzemienne dobowe głodówki z jedzeniem według upodobania, ograniczanie spożycia kalorii do określonego „okienka żywieniowego” w ciągu dnia. Wykazano, że takie interwencje są bezpieczne dla zdrowych dorosłych osób i osób otyłych. Ponadto przyczyniają się do utraty masy ciała, zmniejszają stężenie glukozy i insuliny. Przypuszcza się, że mogą chronić przed wystąpieniem chorób układu krążenia czy neurodegeneracyjnych, jednak nie zostało to jednoznacznie potwierdzone.
Długotrwałych, tygodniowych lub dłużej trwających głodówek nie można polecać, ponieważ sens i bezpieczeństwo ich stosowania nie są udowodnione. Jeżeli jednak zdecydujesz się podjąć wyzwanie i zastosować np. dietę dr Ewy Dąbrowskiej, skonsultuj to ze swoim lekarzem.
Przyjmowanie leków immunosupresyjnych czy choroba nowotworowa są przeciwwskazaniami do tego rodzaju działań. Ponadto należy pamiętać, że w trakcie głodówki zmienia się metabolizm leków. Może być konieczne zmniejszenie ich dawki, w związku z czym kontrola lekarza jest niezbędna. Z kolei zastosowanie IF może być ciekawym eksperymentem, wiele wskazuje na to, że dla zdrowia okaże się to korzystne.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Klein A.V., Kiat H., Detox diets for toxin elimination and weight management: a critical review of the evidence, „Journal of Human Nutrition and Dietetics” 2015, 28(6), 675–686.
Ożarowski A., Ostropest plamisty – Silybum marianum (L.) Gaertn., pfm.pl. (13.07.2018).
Dąbrowska E., Dieta warzywno-owocowa jako metoda profilaktyki i leczenia, ewadabrowska.pl. (13.07.2018).
Patterson R.E., Sears D.D., Metabolic Effects of Intermittent Fasting, „Annual Review of Nutrition” 2017, 37, 371–393.
