Święta dookoła świata – przegląd najciekawszych tradycyjnych potraw świątecznych
Święta Bożego Narodzenia kojarzą się z czasem beztroski i radości. W tym okresie spożywamy również tradycyjne dania, na które wiele osób z utęsknieniem czeka cały rok. Nie tylko polskie świąteczne potrawy potrafią zaskoczyć smakiem, na całym świecie można znaleźć wiele pysznych pomysłów na świąteczne posiłki. Poniżej przedstawiono najciekawsze z nich.
SPIS TREŚCI:
2. Świąteczne tradycyjne potrawy w Polsce
3. Świąteczne tradycyjne potrawy w Europie
4. Świąteczne tradycyjne potrawy na świecie
5. Co warto czerpać ze świątecznych tradycji innych krajów
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Święta Bożego Narodzenia
Choć Boże Narodzenie wydaje się świętem typowo religijnym, to w gruncie rzeczy już dawno przestało takie być. Celebrowane jest na skalę światową, nawet w państwach, gdzie chrześcijaństwo nie jest dominującą religią. Jego początek, w zależności od źródła, datowany jest na IV–V w. n.e., jednak znacznie później przybrało tak globalny charakter.
Kojarzone jest głównie z rodzinnym czasem, dlatego w większości świętowanie skupia się na wspólnym spożywaniu posiłków. Choć tradycje bożonarodzeniowe są w większości krajów podobne – zwykle dekoruje się dom, obdarowuje najbliższych prezentami – to jednak jest jedna rzecz, która różni celebrację w różnych krajach – serwowane potrawy.
2. Świąteczne tradycyjne potrawy w Polsce
Polskie tradycyjne potrawy są raczej dobrze znane. Zwykle przyjmuje się, że na stole powinno się pojawić 12 dań, które zapewnią dostatek na kolejne miesiące roku. W polskiej tradycji wieczorna kolacja poprzedzająca święta jest raczej bezmięsna, przeważają dania na bazie ryb czy roślin.
Pierwsza pojawia się zupa – czasami jest to barszcz, nieco rzadziej zupa grzybowa lub rybna. Barszcz podawany jest zazwyczaj z uszkami, czyli małymi pierożkami wypełnionymi farszem na bazie grzybów i kapusty. Kolejne potrawy przygotowywane są z mąki, kaszy, warzyw, owoców, miodu i orzechów, a także ryb.
Najczęściej na stołach gości karp w różnych wydaniach, zarówno pieczony, w panierce, jak i podawany w galarecie czy różnych sosach. Na deser zazwyczaj pojawiają się makowce, serniki, korzenne ciastka i pierniki. Najpopularniejszym daniem wigilijnym ze zbóż jest kutia, która zawiera ziarna pszenicy i jęczmienia, miód, a także mak. Na Śląsku i w Wielkopolsce często zamiast kutii przyrządza się makówki – danie na bazie bułki pszennej z miodem i makiem. Dużą popularnością cieszą się również pierogi, zwłaszcza z kapustą i grzybami leśnymi. Do picia podaje się kompot z suszonych owoców.
3. Świąteczne tradycyjne potrawy w Europie
Choć świąteczne tradycje żywieniowe w Europie są dość podobne jak w Polsce, to w niektórych krajach popularne są nieznane Polakom potrawy. W krajach skandynawskich, podobnie jak w Polsce, na stole często goszczą ryby, zwłaszcza śledzie. Te podawane są w formie przekąsek lub tak jak w Rosji – pysznej i sycącej sałatki.
Na szwedzkim stole gości zapiekanka o wdzięcznej nazwie Pokusa Janssona – przygotowana na bazie ziemniaków, cebuli i szprotek. Dodaje się do niej śmietany i pieprzu. Całość jest świetnym źródłem wapnia, jednak dostarcza również sporo nasyconych kwasów tłuszczowych.
Innym rybnym daniem przygotowywanym przez Szwedów oraz Norwegów jest lutefisk, czyli suszona ryba moczona przez kilka dni w wodzie i ługu, która pojawia się w menu niezmiennie od 460 lat (choć wielu uważa, że daleko jej do przysmaku). Całość zwykle podaje się z masłem i dużą ilością pieprzu.
Choć Portugalia leży znacznie dalej niż skandynawskie kraje, tam też króluje ryba, a w szczególności dorsz. Podaje się go w daniu bacalhau de consoada, z dodatkiem ziemniaków i wielu różnych warzyw, a czasami także jajka na twardo.
Włosi, którzy słyną z makaronów, również w święta z nich nie rezygnują. Zwykle podają je jednak z owocami morza i rybą, by były jarskie. Dodatkowo dbają, by dań rybnych było 7 – tyle, ile dni tworzony był według biblijnych przekazów świat.
Francuzi także przygotowują mnóstwo owoców morza takich jak ostrygi, langusty i krewetki. Nie ma co ukrywać, europejskie świąteczne stoły są zdominowane przez ryby.
Większość świątecznych tradycyjnych potraw jest postna, jednak nie wszystkie. Węgierskim przysmakiem, bez którego trudno sobie wyobrazić święta, jest gulasz szegedyński – na bazie dziczyzny, kapusty i słoniny. Także w Wielkiej Brytanii stawia się na mięso, a daniem honorowym jest pieczony indyk, zwykle faszerowany kasztanami. Jednak najtłustszą potrawą spożywaną w ciągu tego świątecznego okresu jest francuskie foie gras, czyli pasztet z otłuszczonych kaczych wątróbek.
W Grecji ze względu na poprzedzający okres celebracji długi post na danie główne podaje się zwykle mięso, najczęściej jest to indyk faszerowany rodzynkami, kasztanami i orzechami.
W wielu europejskich krajach świętowanie, podobnie jak w Polsce, zaczyna się od zupy. Norwegowie podają jako pierwszą rommegrot, czyli coś na kształt owsianki. Robiona jest na mleku, z dodatkiem mąki, masła i kwaśnej śmietany. Całość dekoruje się cynamonem. Ze względu na jej dość dużą kaloryczność zwykle podaje się tylko niewielką porcję. Co dziwne, dodaje się również do niej suszonej wędliny.
W węgierskich domach zazwyczaj pojawia się tradycyjna zupa rybna. Natomiast w Hiszpanii świętowanie zaczyna się od zupy consomme, która jest podobna do polskiego rosołu. W niektórych regionach je się zupę migdałową, bardzo gęstą i pełną przypraw. Na Słowacji króluje za to kapustnica, czyli zupa na bazie kapusty z grzybami, nieco przypominająca polski kapuśniak.
Także desery znacznie różnią się od tych polskich, w Szwecji zwykle podaje się mus ryżowy na mleku z cynamonem, natomiast w Portugalii – słodkie grzanki moczone w mleku z dodatkiem korzennych przypraw.
Nie można zapomnieć o brytyjskim puddingu, którego przygotowanie według tradycji powinno trwać 3 miesiące i powinno składać się na niego 13 składników symbolizujących liczbę apostołów i Jezusa. Jego podstawę stanowią suszone owoce i korzenne przyprawy, czasami dodaje się alkoholu, a także zwierzęcego tłuszczu.
W Hiszpanii i Grecji natomiast podaje się kruche ciasteczka z migdałami. Choć babka zwykle w Polsce kojarzy się z Wielkanocą, to we Włoszech właśnie ona zdobi wigilijny stół. Dodaje się do niej bakalii, dzięki czemu ma bardzo uroczysty charakter.
W Niemczech popularny jest keks, który znany jest również w polskiej tradycji. W Bułgarii za to można spotkać potrawę nieco przypominającą kutię, czyli kolivo, na bazie gotowanej pszenicy, cukru i orzechów. Jak widać, wśród deserów największą popularnością w europejskim menu cieszą się potrawy na bazie suszonych owoców, orzechów czy przypraw korzennych, czyli produktów, które są charakterystyczne dla tej pory roku.
4. Świąteczne tradycyjne potrawy na świecie
Choć w Europie najpopularniejsze są dania jarskie, to w innych regionach świata zwykle sięga się po potrawy na bazie mięs. Ma to zwykle związek z postrzeganiem tego typu potraw jako bardziej świątecznych ze względu na ich mniejszą dostępność na co dzień. Niewątpliwie króluje w nich drób.
W Meksyku głównym świątecznym daniem jest indyk, zwykle pieczony w dość nietypowym sosie – na bazie czekolady, podobnie w Brazylii. Japończycy spożywają w ten dzień dania na bazie kurczaka, jednak ze względu na to, że nie jest to u nich święto oficjalne, zwykle korzystają z restauracyjnych przysmaków, czasami tych niezbyt zdrowych. Popularnością cieszą się zestawy skrzydełek z restauracji typu fast food.
W Wenezueli mięso podaje się z dodatkiem oliwek, kaparów, rodzynek i sera, następnie zawija się je w liście bananowca, a całość gotuje lub grilluje. Podobne danie pojawia się na stołach w Peru, całość dodatkowo jest też owinięta w ciasto kukurydziane. Danie, które można spotkać na wielu stołach zarówno w Ameryce Południowej, jak i Afryce, to churrasco, czyli wołowina z grilla, często podawana z warzywami i ostrym sosem. Wśród Jamajczyków natomiast dużą popularnością cieszy się mięso kozy w przyprawie curry.
Choć głównym meksykańskim produktem jest mięso, oprócz niego na stole pojawia się również ryba – dorsz w sosie chili. Natomiast w Peru i Ekwadorze oprócz mięs znaleźć można humitas przypominające polskie gołąbki z warzywnym farszem.
Wśród napojów nie brakuje alkoholi. W Meksyku przygotowywany jest poncz, który choć nieco podobny do polskiego kompotu z suszu, oprócz suszonych owoców zawiera również rum.
5. Co warto czerpać ze świątecznych tradycji innych krajów
Świąteczne tradycje na całym świecie się różnią, lecz łączy je kilka cech. Pierwszy świąteczny posiłek wszędzie jest niezwykle uroczysty i spożywany w gronie najbliższych. Warto to kultywować ze względu na pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne. Spożywanie posiłku w atmosferze ciepła i miłości jest niezwykle ważne, by czuć szczęście, spełnienie, ale również zapobiec poczuciu osamotnienia.
Ponadto w większości krajów potrawy świąteczne są raczej jarskie, tylko w niektórych miejscach króluje mięso. Kuchnia wegetariańska jest nie tylko korzystna dla środowiska, ale również dla zdrowia. Na wielu stołach goszczą ryby i z tej tradycji lepiej nie rezygnować, gdyż są one dobrym źródłem kwasów omega-3, które pozytywnie wpływają na układy krwionośny, nerwowy i odpornościowy. Ryby powinny pojawiać się w menu nieco częściej niż tylko raz w roku, ale serwowanie ich w czasie świąt będzie dobrym nawykiem. W polskiej kuchni najczęściej pojawiają się w formie smażonej, w tym przypadku lepiej zainspirować się europejskimi krajami, w których częściej podaje się je po prostu ugotowane.
Niewątpliwie dobrym zwyczajem jest również bazowanie na sezonowych i lokalnych produktach. Dzięki temu serwowane dania mają więcej składników aktywnych i są lepsze dla zdrowia. W codziennej diecie niezwykle ważna jest różnorodność, dlatego warto czerpać zarówno z tradycji polskiej, jak i światowej, by przygotować potrawy smaczne, pełne witamin i składników mineralnych.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Karwat A., Boże Narodzenie na świecie. Potrawy świąteczne, podroze.gazeta.pl/podroze/56,114158,10847689,boze-narodzenie-na-swiecie-potrawy-swiateczne.html (17.12.2021).
Kostecka A., Ciekawe potrawy wigilijne z różnych zakątków świata, stylzycia.radiozet.pl/Kuchnia/Porady/Ciekawe-potrawy-wigilijne-z-roznych-zakatkow-swiata-28487 (17.12.2021).
Mankiewicz M., Jakie świąteczne potrawy serwuje się na świecie?, f5.pl/foodie/jakie-swiateczne-potrawy-serwuje-sie-na-swiecie (17.12.2021).
Ołubiec-Opatowska E., Czarniecka-Skubina E., Żywieniowe tradycje świąteczne – dawniej i współcześnie, „Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula” 2017, 54(3), 74–89.
Podgórna W., 7 tradycyjnych świątecznych dań z różnych stron świata, blaber.pl/lifestyle/tradycyjne-swiateczne-dania-roznych-stron-swiata/ (17.12.2021).
Święta na świecie: przepisy kulinarne różnych krajów, krakow.pl/otwarty_na_swiat/orlean/10156,161,komunikat,swieta_na_swiecie__przepisy_kulinarne_roznych_krajow.html (17.12.2021).