Dieta a łuszczyca
Łuszczyca jest chorobą, na którą w Polsce choruje około 1 mln osób, a na świecie ok. 2–3% populacji. Jest to wbrew pozorom schorzenie dość częste w naszym społeczeństwie. Na szczęście dostępne metody leczenia, odpowiedni styl życia i dieta mogą pomóc w efektywnym niwelowaniu objawów choroby.
SPIS TREŚCI:
1. Czym jest łuszczyca?
2. Co wywołuje zaostrzenia choroby?
3. Jak wygląda leczenie?
4. Co należy zmienić w swoim stylu życia?
5. Jak powinna wyglądać dieta?
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Zobacz więcej na www.dieta.pl
1. Czym jest łuszczyca?
Łuszczyca, z łacińskiego psoriasis, jest przewlekłą chorobą zapalną skóry i stawów o podłożu autoimmunologicznym. Choroba ta jest zaliczana do schorzeń dziedzicznych, ale sam mechanizm dziedziczenia nie jest do końca poznany. Schorzenie przebiega z fazami remisji (załagodzeń) oraz zaostrzeń. Choroba może ujawnić się w każdym wieku, jednak szczyt zachorowań występuje po 5. aż do 60. roku życia, niezależnie od płci.
U około 2/3 pacjentów choroba ma przebieg łagodny.
Należy pamiętać, że łuszczycą nie można się zarazić! To błędne założenie wynika z faktu, że jeszcze 200 lat temu łuszczycę mylono z trądem, a chorych izolowano. Dopiero wraz z rozwojem nauki schorzenie to prawidłowo opisano i zbadano. Nie ma zatem żadnych powodów do unikania kontaktu z osobami dotkniętymi zmianami łuszczycowymi. Warto jednak pamiętać o zachowaniu należytej higieny, aby naruszona i wrażliwa skóra chorego nie stała się miejscem wnikania do jego organizmu drobnoustrojów.
2. Co może wywołać zaostrzenia choroby?
Istnieje kilka czynników, które wyodrębniono jako mające wpływ na zaostrzenie zmian chorobowych. Jednym z nich są infekcje, zwłaszcza:
– infekcje dróg górnych oddechowych, np. angina;
– przewlekłe zapalenie przewodu pokarmowego;
– niewyleczone ogniska zapalne, np. w obrębie migdałków, zębów;
– wirusy, np. brodawczaka, HIV;
– drożdżaki.
Kolejnym istotnym czynnikiem są leki:
– niesteroidowe leki przeciwzapalne;
– beta-blokery używane przy nadciśnieniu;
– blokery kanału wapniowego;
– sole litu;
– leki przeciwmalaryczne;
– pochodne kwasu salicylowego.
Dlatego tak istotne jest poinformowanie lekarza prowadzącego o przyjmowanych lekach, również tych stosowanych na własną rękę.
Inne czynniki, które mogą mieć wpływ na zaostrzenie objawów, to:
– styl życia – stres, palenie papierosów oraz nadużywanie alkoholu, jak wskazują badania, przyczyniają się do ujawnienia i zaostrzenia już istniejących zmian łuszczycowych;
– choroby metaboliczne – łuszczyca zaostrza się w przypadku występowania dny moczanowej i zaburzeń gospodarki tłuszczowej organizmu. Dodatkowo w przypadku osób cierpiących na łuszczycę zwiększa się ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2;
– długotrwały ucisk na skórę – np. w wyniku noszenia zbyt ciasnych ubrań, plecaków, toreb;
– urazy mechaniczne skóry – np. zadrapania, tatuaże, szczepienia czy oparzenia mogą powodować wtórne ujawnienie się łuszczycy w miejscu urazu;
– inne choroby skóry występujące w przeszłości – np. łojotokowe zapalenie skóry, odczyny zapalne po ukąszeniu owadów również mogą wyzwalać objawy łuszczycy;
– nieprawidłowa dieta – bogata w produkty wysokoprzetworzone, cukry rafinowane, mięso oraz nabiał, zwłaszcza u osób z nietolerancjami.
3. Jak wygląda leczenie?
Aktualnie stosowanych jest wiele metod mających na celu złagodzenie objawów choroby.
Należą do nich:
– farmakoterapia obejmująca leczenie zewnętrzne, złuszczające łuskę skórną oraz redukujące jej powstawanie, która leczy objawy miejscowo. W przypadku ciężkiej łuszczycy stosuje się leczenie ogólne w postaci immunosupresji;
– fototerapia;
– fotochemioterapia;
– fotofereza;
– inne metody, np. leczenie biologiczne, balneoterapia, psychoterapia;
– odpowiednia dieta i zdrowy styl życia.
4. Co należy zmienić w swoim stylu życia?
Dzięki zmianie stylu życia pacjenci niewątpliwie mogą doznać dużej ulgi w dolegliwościach chorobowych.
Bardzo ważne jest, aby:
– rzucić palenie papierosów – nikotyna powoduje wzrost uwalniania interleukiny-1, co finalnie nasila reakcję zapalną;
– ograniczyć picie alkoholu – alkohol stymuluje uwalnianie histaminy, co w konsekwencji zaostrza stan zapalny. Dodatkowo łuszczyca u osób nadużywających alkoholu jest bardziej oporna na leczenie, a jej przebieg często jest cięższy;
– zredukować stres – odpowiednie techniki relaksacyjne, odstresowanie, np. poprzez uprawianie sportu, czy ewentualna psychoterapia mogą skutecznie zmniejszyć zmiany skórne;
– dbać o noszenie ubrań z naturalnych, delikatnych materiałów, aby nie podrażniać skóry;
– nie skupiać się przesadnie na higienie ciała i nie stosować ostrych, chemicznych kosmetyków, które mogą podrażniać skórę;
– zadbać o prawidłową ilość snu.
5. Jak powinna wyglądać dieta?
Badanie przeprowadzone w Chorwacji wykazało, że dieta ubogoenergetyczna łagodzi objawy łuszczycy. Obniżenie aktywności limfocytów CD+ oraz wzrost produkcji cytokin przeciwzapalnych w wyniku stosowania diety niskoenergetycznej poprawiały stan pacjentów z grupy badawczej w porównaniu z osobami z grupy kontrolnej stosującymi dietę normoenergetyczną. Warto zatem czasem zjeść mniej, niż się przejadać. Pamiętajmy też, aby jeść powoli, dokładnie żuć, aby informacja o sytości dotarła z żołądka do mózgu. Dodatkowo wykazano, że wskaźnik BMI powyżej 30 zwiększa dwukrotnie ryzyko wystąpienia objawów łuszczycy w porównaniu z prawidłową masą ciała.
Stosowanie diety o delikatnym deficycie kalorycznym w stosunku do zapotrzebowania oraz zachowanie prawidłowej masy ciała to istotne elementy terapeutyczne, które wspomagają inne formy leczenia. Warto zadbać o prawidłową podaż przeciwutleniaczy w diecie – witamin A, C, E, beta-karotenu oraz flawonoidów. Likwidują one wolne rodniki, które, jak wskazują badania, powodują uszkodzenie błon komórkowych, a w konsekwencji pojawienie się zmian zapalnych, również skóry, lub ich nasilenie. Znajdziemy je w świeżych owocach, np. aronii, jagodach, żurawinie, czarnej porzeczce, jabłkach, wiśniach, malinach, truskawkach; warzywach, np. marchewce, pomidorach, pietruszce, burakach; czy też orzechach, kakao lub zielonej herbacie.
Jak wykazano, dieta bogata w wielonienasycone kwasy tłuszczowe skutecznie łagodzi stan zapalny skóry. Kwasy omega-3 zmniejszają rogowacenie naskórka, wspomagają produkcję ceramidów, a w efekcie poprawiają stan skóry. Kwasy DHA i EPA znajdziemy m.in. w tłustych rybach morskich, np. tuńczyku, sardynkach, makreli, łososiu, oraz w olejach roślinnych, np. lnianym, sojowym, rzepakowym. Warto zauważyć, że łuszczyca bardzo rzadko występuje w populacji Innuitów, których podstawą diety są tłuste ryby morskie.
Wykazano, że dieta bogata w mięso może nasilać reakcje zapalne w wyniku skumulowania kwasu arachidonowego w skórze. Kwas AA stymuluje odpowiedź zapalną, przez co może zaostrzać stan zapalny. Badacze sugerują zatem, że duże ograniczenie mięsa lub stosowanie diet semiwegetariańskiej lub wegetariańskiej mogą skutkować poprawą stanu skóry.
Co ciekawe, u pacjentów z łuszczycą stwierdzono niskie poziomy beta-karotenu, alfa-tokoferolu oraz selenu. Suplementacja selenem jednak nie przynosiła pozytywnych efektów w postaci złagodzenia zmian. Z kolei poziom aktywnej formy witaminy D w surowicy krwi pacjentów z łuszczycą jest zdecydowanie niższy niż zalecany. Wiele badań wskazuje, że doustne podawanie tej witaminy jest jedną ze skutecznych metod leczenia. Warto jednak pamiętać, że dodatkowe stosowanie miejscowo preparatów z witaminą D może powodować ostrą hiperkalcemię. Konieczne jest zatem konsultowanie przyjmowania leków z lekarzem prowadzącym, aby nie doszło do przedawkowania.
Wielu pacjentów stosuje dietę bezglutenową jako rzekomo poprawiającą stan skóry. W rzeczywistości tylko u pacjentów ze stwierdzoną celiakią lub nietolerancją glutenu następuje rzeczywista poprawa mająca odzwierciedlenie nie tylko w samopoczuciu, ale i w wynikach badań. Stosowanie diety bezglutenowej w tej grupie osób spowodowało spadek ilości przeciwciał skierowanych przeciwko gliadynie, co skutkowało zmniejszeniem stanu zapalnego w odpowiedzi na białka zbóż. W efekcie stosowania odpowiedniej diety stan skóry pacjentów również się poprawił. Nie ma jednak podstaw do stosowania diety bezglutenowej u osób bez zdiagnozowanej celiakii lub nietolerancji glutenu.
Podsumowując, warto zadbać o prawidłową dietę i styl życia, które niewątpliwie mają ogromny wpływ na stan skóry pacjentów cierpiących na łuszczycę. Utrzymanie prawidłowej masy ciała, zaprzestanie palenia papierosów i picia alkoholu, zwiększenie podaży świeżych warzyw i owoców oraz ryb morskich mogą znacznie poprawić kondycję skóry. Redukcja ilości przyjmowanego mięsa, dań gotowych czy wysokoprzetworzonych produktów również może okazać się pomocna. Warto zatem skonsultować sposób odżywiania ze specjalistą, aby odpowiednio dobrana dieta stała się jedną ze skutecznych form leczenia łuszczycy.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2007.
Gisondi P. et al., Weight loss improves the response of obese patients with moderate-to-severe chronic plaque psoriasis to low-dose cyclosporine therapy: a randomized, controlled, investigator-blinded clinical trial, „The American Journal of Clinical Nutrition” 2008, 88(5), 1242–1247.
Higgins E., Alcohol, smoking and psorasis, „Clinical and Experimental Dermatology” 2000, 25, 107–110.
Kragballe K., Dietary supplementation with a combination of n-3 and n-6 fatty acids (super gamma-oil marine) improves psoriasis, „Acta Dermato-Venereologica” 1989, 36(3), 265–268.
Łoza K., Miturska R., Borzęcki A., Poradnik dla chorego na łuszczycę, Lublin 2009.
Naldi L. et al., Dietary factors and the risk of psoriasis. Results of Italian case-control study, „British Journal of Dermatology” 1996, 134, 101–106.
Neneman A., Adamski Z., Aspekty kliniczne i epidemiologiczne zaburzeń ogólnoustrojowych u chorych na łuszczycę, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2009, 3(6), 447–453.
Rucevic I. et al., The role of the low energy diet in psoriasis vulgaris treatment, „Collegium Antropologicum” 2003, 27.
Stawczyk M. et al., Znaczenie diety w łuszczycy – przewlekłej układowej chorobie zapalnej, „Forum Zaburzeń Metabolicznych” 2011, 2(3), 205–212.
Wolters M., Diet and psoriasis: experimental data and clinical evidence, „British Journal of Dermatology” 2005, 153(4), 706–714.
