Maca – co to jest, jak działa?
Maca jest składnikiem suplementów o działaniu antyoksydacyjnym i wspomagającym wiele funkcji organizmu. Kiedy warto zastosować ten składnik w diecie i jakie wykazuje właściwości?
SPIS TREŚCI:
1. Maca – co to jest?
2. Maca – wartości odżywcze
3. Maca – działanie prozdrowotne
4. Maca – przeciwwskazania i skutki uboczne
1. Maca – co to jest?
Maca (Lepidium meyenii) jest rośliną dwuletnią. Największe jej uprawy występują w Peru. Roślina ta stanowi stały element diety rdzennych mieszkańców tych obszarów. Jadalne elementy to bulwiasty korzeń oraz najniższa część łodygi. Zapach maca przypomina toffi. Smak można określić jako pikantny. Korzeń maca można zastosować jako dodatek np. do soku owocowego. Maca jest suszona, moczona i gotowana, ale można również podawać ją w postaci pieczonej. Stanowi dodatek do owsianki. Z korzenia maca przyrządza się fermentowany napój maca chicha. W postaci surowej maca może być szkodliwa.
2. Maca – wartości odżywcze
Maca składa się głównie z wody (80%). W postaci suszonej kaloryczność produktu wynosi ok. 380 kcal/100 g. Zawiera dużo węglowodanów oraz błonnika pokarmowego i mało tłuszczów. Skład kwasów tłuszczowych jest bardzo korzystny ze względu na przewagę nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Białka zawarte w maca mają dużą wartość odżywczą, ponieważ zawierają niezbędne aminokwasy w odpowiedniej proporcji.
Wartość odżywcza w wysuszonym korzeniu maca:
| Składnik pokarmowy | Udział (%) |
| Białko Węglowodany Tłuszcze Błonnik | 10–16 59 2,2 8,5 |
3. Maca – działanie prozdrowotne
Na rynku znajduje się spora liczba suplementów diety zawierających maca. Występują w postaci kapsułek, ekstraktów lub sproszkowanego surowca. Preparaty te stosuje się w celu poprawy koncentracji, samopoczucia, wzmocnienia układu nerwowego oraz zwiększenia libido u mężczyzn (za to działanie odpowiedzialne są amidy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych – makaeny i makamidy).
Wolne rodniki to cząstki posiadające przynajmniej jeden niesparowany elektron, przez co zazwyczaj są bardzo reaktywne. Przyczyniają się one do powstawania wielu chorób i starzenia się organizmu. Antyoksydanty wykazują zdolność neutralizowania wolnych rodników, dlatego tak istotna jest ich obecność w codziennej diecie. Maca zawiera dużo składników o tego typu właściwościach, szczególnie polifenoli (flawonoidów i antocyjanów). Inne składniki biologicznie aktywne obecne w maca to: garbniki, saponiny, prostaglandyny, sterole (β-sitosterol, kampesterol, stygmasterol). Zawarte w tej roślinie glukozynolany i ich pochodne wykazują właściwości przeciwnowotworowe.
Doświadczenie M. Sandovala polegające na podawaniu ekstraktu z maca wykazało zmniejszenie okresu półtrwania nadtlenoazotynu powstającego w czasie stanu zapalnego w organizmie. Działanie to pełni ważną funkcję podczas ochrony DNA przed uszkodzeniem spowodowanym przez wolne rodniki. Wyciągi z L. meyenii zmiatają te cząstki i hamują proces tworzenia nadtlenków odpowiedzialnych za utlenianie lipidów. Podobne działanie wykazują polisacharydy, składające się z ramnozy, arabinozy i galaktozy, obecne w maca.
Składniki aktywne L. meyenii chronią także skórę przed uszkodzeniem spowodowanym promieniowaniem UVA/UVB. Najlepsze działanie wykazuje przy tym odmiana czerwona ze względu na wysoką zawartość polifenoli oraz glukozynolanów.
Działanie przeciwnowotworowe obejmuje głównie zapobieganie rozwojowi raka jelita grubego, wątroby, prostaty. Właściwości te są związane z utrzymaniem równowagi oksydoredukcyjnej w organizmie.
Spożywanie maca wpływa na poprawę stanu kości i może zapobiegać osteoporozie. Podawanie maca powoduje znaczny wzrost gęstości kośćca. W doświadczeniach z zastosowaniem odmian czerwonej i czarnej już po czterech tygodniach kuracji można było zaobserwować poprawę. Obecny w maca N-benzylopalmitamid pobudza namnażanie się osteoblastów, czyli komórek kostnych.
Badania in vitro i in vivo wskazują na wpływ ekstraktów z L. meyenii na układ nerwowy. Spożywanie maca może zwiększać zdolność uczenia się, poprawiać koncentrację. Maca wykazuje także działanie przeciwdepresyjne. Wymienione właściwości wiążą się z zawartością kwercetyny i antocyjanów.
Maca może być polecana osobom aktywnym ze względu na zwiększenie wydolności organizmu. Podawanie tej rośliny powoduje zmniejszenie stresu oksydacyjnego, który, jak wiadomo, towarzyszy każdej formie wysiłku fizycznego. Badanie przeprowadzone wśród kolarzy wykazało poprawę wyników już po dwutygodniowej suplementacji.
4. Maca – przeciwwskazania i skutki uboczne
Badania nad bezpieczeństwem spożycia maca nie wykazały toksyczności lub jakichkolwiek skutków ubocznych związanych z przyjmowaniem ekstraktów z L. meyenii. Jednak zbyt mało jest na razie doświadczeń i z pewnością należy nadal pracować nad tym tematem.
Maca jest składnikiem wspomagającym wydolność organizmu. Wysoka zawartość antyoksydantów pozwala na zapobieganie chorobom układu krwionośnego oraz nowotworom. Produkt ten stosuje się również w celu poprawy libido oraz zwiększenia gęstości kości.
Istnieje kilkadziesiąt jednostek chorób dietozależnych. Choroby te powstają w wyniku nieprawidłowego odżywiania i niewystarczającej aktywności fizycznej – innymi słowy, są możliwe do uniknięcia, jeśli dbamy o zdrowy styl życia. Do najczęściej występujących zaliczamy cukrzycę typu II, otyłość, nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, niektóre nowotwory, zapalenia jelit, alergie. Te choroby dotyczą coraz liczniejszego grona ludzi i wymagają zmiany nawyków żywieniowych. Często jest to pierwszy krok podejmowany przez specjalistów. Należy wyeliminować źródło problemu (poprawić dietę, wdrożyć aktywność fizyczną, zadbać o higienę snu czy zredukować źródła stresu), czasem na wczesnym etapie choroby np. cukrzycy, jest to jedyna i wystarczająca metoda terapeutyczna.Niestety w przypadku schorzenia istniejącego już długi czas, może okazać się niewystarczająca. Wówczas dieta stanowi doskonały fundament pod leczenie farmakologiczne prowadzone przez lekarzy.
W stanie chorobowym gospodarka energetyczna organizmu może ulegać zmianom. W zależności od schorzenia zapotrzebowanie na poszczególne składniki również może się zwiększać lub zmniejszać. Podczas opracowywania diet klinicznych, inaczej leczniczych bierzemy pod uwagę wszystkie te zmienne. Uwzględniamy schorzenia, przewlekłe leczenie, zalecenia lekarskie, wyniki badań, co pozwala na lepsze dopasowanie jadłospisu do potrzeb organizmu. W zależności od rodzaju problemu dobieramy składniki diety, ustalamy bilans energii, makro i mikroskładników, aby jak najlepiej zaspokoić zapotrzebowanie organizmu.
W dietach klinicznych zwracamy baczną uwagę na odpowiednie do potrzeb ustalenie proporcji makroskładników: białka, tłuszczu i węglowodanów. Mogą one podlegać wahaniom i w kontekście problemów zdrowotnych i wymagać modyfikacji.
niskotłuszczowe
wysokobiałkowe
lekkostrawne
wysokobłonnikowe
bezglutenowe
to doskonały sposób na:
być stosowana w chorobach:
Plan żywieniowy bazuje na łatwo dostępnych nisko przetworzonych produktach,z uwzględnieniem sezonowości warzyw i owoców.
Zawsze bierzemy po uwagę preferencje podopiecznego, a w razie potrzeby mamy do dyspozycji wymienniki produktów.
Mamy na uwadze komfort użytkowników diety, więc dostosowujemy plany do ich możliwości kulinarnych, czasu pracy i czasu na przygotowanie posiłków.
Dieta kliniczna to świetny sposób na zapewnienie organizmowi energii i sił do walki z chorobą.
Stwarzamy optymalne warunki, dostarczamy do organizmu wszystkich niezbędnych składników, zapobiegamy niedoborom lub wyrównujemy istniejące, zwiększamy komfort trawienny.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Bai N. et al., Flavonolignans and other constituents from Lepidium meyenii with activities in anti-inflammation and human cancer cell lines, „Journal of Agricultural and Food Chemistry” 2015, 63(9), 2458–2463.
Bogani P. et al., Lepidium meyenii (maca) does not exert direct androgenic activities, „Journal of Ethnopharmacology” 2006, 104(3), 415–417.
Choi E. et al., Supplementation of standardized lipid-soluble extract from maca (Lepidium meyenii) increases swimming endurance capacity in rats, „Journal of Functional Foods” 2012, 4(2), 568–573.
Gonzales-Castañeda C., Gonzales G.F., Hypocotyls of Lepidium meyenii (maca), a plant of the Peruvian highlands, prevent ultraviolet A-, B-, and C-induced skin damage in rats, „Photodermatology, Photoimmunology & Photomedicine” 2008, 24(1), 24–31.
Gonzales C. et al., Effects of different varieties of maca (Lepidium meyenii) on bone structure in ovariectomized rats, „Complementary Medicine Research” 2012, 17(3), 137–143.
Gonzales-Arimborgo C. et al., Acceptability, safety, 42 and efficacy of oral administration of extracts of black or red maca (Lepidium meyenii) in adult human subjects: a randomized, double-blind, placebo-controlled study, „Pharmaceuticals” 2016, 9(3), 49.
Grdeń M., Gramza-Michałowska A., Maca (Lepidium meyenii) – właściwości prozdrowotne, „Nauka. Przyroda. Technologia” 2017, 11(1), 33–44.
Liu H. et al., Discovering anti-osteoporosis constituents of maca (Lepidium meyenii) by combined virtual screening and activity verification, „Food Research International” 2015, 77(2), 215–220.
Piszcz P., Grzybowska I., Grzyb B.K., Właściwości antyoksydacyjne naparów wodnych wybranych roślin leczniczych, „Camera Separatoria” 2016, 2(10), 65–74.
Rubio J. et al., Dose-response effect of black maca (Lepidium meyenii) in mice with memory impairment induced by ethanol, „Toxicology Mechanisms and Methods” 2011, 21(8), 628–634.
Sandoval M. et al., Antioxidant activity of the cruciferous vegetable maca (Lepidium meyenii), „Food Chemistry” 2002, 79(2), 207–213.
