Borelioza – skuteczne żywienie w walce z chorobą
Borelioza, znana też jako choroba z Lyme, to infekcja przenoszona przez kleszcze, która z roku na rok dotyka coraz większą liczbę osób na całym świecie, także w Polsce, gdzie w 2023 r. zdiagnozowano ponad 25 tysięcy przypadków. Charakteryzuje się złożonością i szerokim wachlarzem objawów, które są często niespecyficzne, a to sprawia, że diagnoza może być trudna i czasochłonna. Chociaż standardowe leczenie antybiotykami jest niezbędne, równie ważne jest odpowiednie wsparcie żywieniowe, które może łagodzić objawy i wspomagać proces zdrowienia. Odpowiednio zbilansowana dieta, dostosowana do indywidualnych potrzeb osoby zmagającej się z boreliozą, może poprawić jakość życia, przyczyniać się do redukcji stanów zapalnych oraz budowania silnego układu odpornościowego.
SPIS TREŚCI:
2. Borelioza – objawy i diagnostyka
3. Znaczenie diety w leczeniu boreliozy
4. Najważniejsze aspekty diety w boreliozie
5. Produkty przeciwwskazane w boreliozie
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Czym jest borelioza
Borelioza to zakaźna choroba przenoszona przez kleszcze, szeroko rozpowszechniona głównie w Europie i Ameryce Północnej. W Europie jej rozprzestrzenianie jest związane przede wszystkim z kleszczem pospolitym, w Ameryce Północnej z kolei głównym wektorem jest kleszcz czarnonogi. Za wywoływanie boreliozy odpowiedzialne są bakterie z rodzaju Borrelia, w szczególności Borrelia burgdorferi, a także inne blisko spokrewnione gatunki.
Do zakażenia dochodzi w wyniku ugryzienia przez zainfekowanego kleszcza, co pozwala bakteriom na przedostanie się do ludzkiego organizmu, gdzie mogą się rozprzestrzeniać i atakować różne systemy i tkanki. Choroba z Lyme stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia publicznego ze względu na swoje skutki i szerokie występowanie.
2. Borelioza – objawy i diagnostyka
Objawy boreliozy są zróżnicowane i mogą występować na różnych etapach rozwoju choroby. Wczesnym i charakterystycznym symptomem jest rumień wędrujący – czerwona, powiększająca się plama lub obrączka, która często pojawia się w miejscu ugryzienia. Inne wczesne objawy to: zmęczenie, gorączka, bóle głowy, mięśni i stawów. W bardziej zaawansowanych stadiach choroby mogą wystąpić poważniejsze komplikacje, jak zapalenie stawów, problemy neurologiczne czy kardiologiczne.
Diagnostyka boreliozy opiera się na ocenie objawów klinicznych i badaniach serologicznych potwierdzających obecność przeciwciał skierowanych przeciwko Borrelia. Leczenie zazwyczaj polega na stosowaniu antybiotyków i jest najbardziej efektywne, gdy choroba zostanie wcześnie zidentyfikowana (A.L. Ross Russell i wsp. 2018).
3. Znaczenie diety w leczeniu boreliozy
Dieta w leczeniu boreliozy odgrywa bardzo ważną rolę – wspiera organizm w różnych aspektach niezbędnych dla efektywnego procesu zdrowienia. Zadaniem odpowiedniego żywienia jest przede wszystkim wzmacnianie działania przeciwbakteryjnego organizmu, co jest szczególnie ważne w walce z infekcjami takimi jak te wywoływane przez bakterie z rodzaju Borrelia. Zbilansowana dieta wspiera naturalne mechanizmy obronne organizmu i umożliwia skuteczniejsze przeciwdziałanie patogenom.
Ponadto ze względu na to, że borelioza często wywołuje przewlekłe stany zapalne, istotne jest włączenie do jadłospisu składników o właściwościach im zapobiegającym. Takie podejście może pomóc w redukcji stanu zapalnego na poziomie komórkowym, przynieść ulgę w objawach i wspierać proces leczenia.
Nie mniej ważna jest ochrona i regeneracja mikrobioty jelitowej, która w wyniku stosowania antybiotyków ulega uszkodzeniu. Dieta bogata w składniki odżywcze, które wspierają stan mikrobiomu, może przeciwdziałać negatywnym skutkom antybiotykoterapii.
Wprowadzenie odpowiedniej diety w przypadku boreliozy ma na celu nie tylko wsparcie organizmu w walce z infekcją i złagodzenie objawów, ale także zapobieganie długotrwałym skutkom choroby. Stosowanie diety zgodnie z zaleceniami specjalisty jest kluczowe dla osiągnięcia najlepszych wyników terapeutycznych i dostosowania planu żywieniowego do indywidualnych potrzeb pacjenta. Znacząco wpływa to na jego ogólne samopoczucie i tempo powrotu do zdrowia (J. Santa Cruz 2021).
4. Najważniejsze aspekty diety w boreliozie
W kontekście leczenia boreliozy zaleca się stosowanie diety bogatej w antyoksydanty, które odgrywają kluczową rolę w neutralizacji wolnych rodników i minimalizacji uszkodzeń oksydacyjnych komórek. Świeże owoce i warzywa, będące bogatym źródłem tych substancji, powinny stanowić fundament codziennej diety. Równie istotne są kwasy tłuszczowe omega-3 znane ze swoich właściwości przeciwzapalnych. Dostarczają ich m.in. tłuste ryby morskie, takie jak łosoś, sardynki czy makrela, dlatego zaleca się regularnie włączać do jadłospisu (A.M. Minihane i wsp. 2015).
Nie można także pominąć roli probiotyków i prebiotyków, zwłaszcza w kontekście antybiotykoterapii, która często zaburza równowagę naturalnej mikrobioty jelitowej. Fermentowane produkty, takie jak jogurt, kefir czy kiszonki, a także pokarmy bogate w błonnik prebiotyczny, np. cebula czy czosnek, są nieocenione w odbudowie i utrzymaniu prawidłowego stanu mikrobioty jelitowej (A. Beam, E. Clinger, L. Hao 2021). Warto jednak pamiętać, że przy antybiotykoterapii zwiększenie ilości wyżej wspomnianych produktów w diecie nie jest wystarczające i konieczne jest przyjmowanie probiotyków w postaci kapsułek. Wybór takiego produktu medycznego powinien zostać skonsultowany z lekarzem.
Ważnym uzupełnieniem diety są także produkty pełnoziarniste. Brązowy ryż, kasze, komosa ryżowa czy pełnoziarniste makarony i pieczywo dostarczają nie tylko błonnika, ale także niezbędnych witamin z grupy B i składników mineralnych, które wspierają funkcjonowanie całego organizmu. Ich regularne spożywanie pomaga w regulacji poziomu glukozy we krwi, dzięki czemu może przyczynić się do zmniejszenia stanów zapalnych (N. Parasadi, I.J. Joye 2020).
Właściwie zbilansowana dieta nie tylko wspiera proces leczenia, ale również stanowi fundament zdrowia i dobrego samopoczucia. Pomaga zmniejszać ryzyko powikłań i przyspiesza powrót do zdrowia. W związku z tym każda osoba zmagająca się z boreliozą powinna rozważyć konsultację z dietetykiem lub lekarzem, który pomoże dostosować plan żywieniowy do indywidualnych potrzeb zdrowotnych.
5. Produkty przeciwwskazane w boreliozie
W przypadku boreliozy istotne jest unikanie pewnych rodzajów żywności, które mogą negatywnie wpłynąć na stan zdrowia, zaostrzyć objawy lub przyczynić się do nasilenia procesów zapalnych w organizmie.
Węglowodany proste i przetworzone produkty zawierające cukier dodany – słodycze, napoje słodzone, a także niektóre przetworzone przekąski i desery mogą prowadzić do wzrostu stanu zapalnego w organizmie oraz zwiększać obciążenie metaboliczne (X. Ma i wsp. 2022).
Przetworzone tłuszcze trans i nasycone kwasy tłuszczowe – twarde margaryny, fast foody, słone przekąski oraz inne wysokoprzetworzone produkty często zawierają tłuszcze nasycone, które mogą zwiększać ryzyko stanów zapalnych w organizmie (B. Bojková, P.J. Winklewski, M. Wszedybyl-Winklewska 2020).
Alkohol – jego nadmierne spożywanie może osłabić układ odpornościowy i zakłócić równowagę mikrobioty jelitowej, co jest szczególnie szkodliwe przy leczeniu boreliozy (X. Hou i wsp. 2023).
Pokarmy o wysokim indeksie glikemicznym – białe pieczywo, białe makarony, ryż oraz inne produkty z przetworzonej mąki mogą powodować szybkie wzrosty poziomu glukozy we krwi, co również może przyczyniać się do powstania stanów zapalnych (V. Stojkovic i wsp. 2017).
Niektóre warzywa psiankowate – pomidory, bakłażany, papryka czy ziemniaki, które u niektórych osób mogą prowadzić do zaostrzenia objawów zapalnych. Chociaż dowody na to są ograniczone, niektórzy eksperci i pacjenci wskazują na poprawę po eliminacji tych produktów z diety (R. Kuang i wsp. 2023).
Sztuczne dodatki – barwniki, konserwanty i inne sztuczne dodatki znajdujące się w wielu przetworzonych produktach mogą być szkodliwe dla układu odpornościowego i przyczyniać się do dodatkowego obciążenia organizmu (H.A. Paula Neto i wsp. 2017).
Ponieważ reakcje organizmu na różne produkty są indywidualne, to co może być szkodliwe dla jednej osoby, nie zawsze musi wpływać negatywnie na kogoś innego. Warto prowadzić dziennik żywieniowy – pomoże on obserwować, jak konkretne pokarmy wpływają na samopoczucie i objawy boreliozy. Taka metoda pozwala lepiej zrozumieć własne potrzeby żywieniowe i dostosować dietę w sposób najbardziej korzystny dla zdrowia.
Bibliografia
Beam A., Clinger E., Hao L., Effect of Diet and Dietary Components on the Composition of the Gut Microbiota, „Nutrients” 2021, 13(8), 2795.
Bojková B., Winklewski P.J., Wszedybyl-Winklewska M., Dietary Fat and Cancer-Which Is Good, Which Is Bad, and the Body of Evidence, „International Journal of Molecular Sciences” 2020, 21(11), 4114.
Borelioza z Lyme, gov.pl/web/wsse-poznan/borelioza-z-lyme (3.07.2024).
Heitor A.P. et al., Effects of Food Additives on Immune Cells As Contributors to Body Weight Gain and Immune-Mediated Metabolic Dysregulation, „Frontiers in Immunology” 2017, 8, 1478.
Hou X. et al., Cyclic Nucleotide Phosphodiesterases in Alcohol Use Disorders: Involving Gut Microbiota, „International Journal of Neuropsychopharmacology” 2023, 26(1), 70–79.
Kuang R. et al., Nightshade Vegetables: A Dietary Trigger for Worsening Inflammatory Bowel Disease and Irritable Bowel Syndrome?, „Digestive Diseases and Sciences” 2023, 68(7), 2853–2860.
Ma X. et al., Excessive intake of sugar: An accomplice of inflammation, „Frontiers in Immunology” 2022, 13, 988481.
Minihane A.M. et al., Low-grade inflammation, diet composition and health: current research evidence and its translation, „British Journal of Nutrition” 2015, 114(7), 999–1012.
Parasadi N., Joye I.J., Dietary Fibre from Whole Grains and Their Benefits on Metabolic Health, „Nutrients” 2020, 12(10), 3045.
Ross Russell A.L. et al., Lyme disease: diagnosis and management, „Practical Neurology” 2018, 18(6), 455–464.
Santa Cruz J., Nutrition Support in Lyme Disease Treatment — What Dietitians Need to Know Plus Strategies for Counseling Patients, „Today’s Dietitian” 2021, 23(2), 38.
Stojkovic V. et al., The Effect of Dietary Glycemic Properties on Markers of Inflammation, Insulin Resistance, and Body Composition in Postmenopausal American Women: An Ancillary Study from a Multicenter Protein Supplementation Trial, „Nutrients” 2017, 9(5), 484.
Wall E., Semrad C.E., Celiac Disease, Gluten Sensitivity, and Diet Management, „Current Gastroenterology Reports” 2024.
