Nadciśnienie tętnicze – jak sobie z nim radzić?
Badania sprzed trzech lat dowodzą, że nadciśnienie tętnicze jest chorobą występującą u ponad 9,5 mln dorosłych obywateli Polski w wieku 18–79 lat. Dodatkowo warto też wspomnieć o prawie 9% nastolatków chorujących na hipertensję. Można więc przyjąć, że to jedna z najczęstszych chorób układu krążenia występująca w naszym społeczeństwie. Sprawdźcie nasz artykuł, w którym przybliżymy informacje na temat choroby i metod, dzięki którym można jej przeciwdziałać.
SPIS TREŚCI:
1. Czym jest nadciśnienie tętnicze?
2. Nadciśnienie tętnicze – ogranicz stres
3. Nadciśnienie – utrzymuj wagę
8. Nadciśnienie tętnicze a leczenie farmakologiczne
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Czym jest nadciśnienie tętnicze?
Nadciśnienie tętnicze, inaczej hipertensja, to jedno z najpowszechniejszych schorzeń układu krążenia. Wyróżnia się dwie postaci nadciśnienia tętniczego. Przyjmuje się, że pierwotna choroba nadciśnieniowa jest spowodowana m.in. czynnikami genetycznymi i zwiększonym obwodowym oporem naczyniowym. Stan ten skutkuje intensywniejszą pracą serca. Druga teoria zakłada, że nadciśnienie uwarunkowane genetycznie jest związane z patologiczną pracą nerek, które muszą dynamiczniej pracować, by wyrównać poziom sodu w organizmie. Dokładna przyczyna nie została jednak jednoznacznie określona. Ten rodzaj dotyczy 90% przypadków.
Drugim rodzajem jest postać wtórna. Może być wywołana szeregiem różnych chorób. Mowa tu o schorzeniach dotyczących układów moczowego, wydzielniczego, neurologicznego i oczywiście układu krążenia. Oprócz tego nadciśnienie może być spowodowane innymi czynnikami, jak stres, ograniczona aktywność fizyczna, ciąża, leki farmakologiczne o charakterze egzogennych hormonów, otyłość czy spożywanie substancji o właściwościach toksycznych, np. narkotyków czy metali ciężkich. Wtórne nadciśnienie tętnicze dotyczy jedynie 10% populacji.
Nadciśnienie tętnicze jest niebezpieczne przede wszystkim ze względu na utajony rozwój. Do momentu pojawienia się groźnych powikłań hipertensja praktycznie nie wywołuje żadnych objawów. Bardzo często choroba może pozostać w ukryciu, jednak nie jest to reguła. Istnieją przypadki, w których manifestuje swoją obecność, wtedy najczęściej pacjenci zgłaszają takie dolegliwości jak ból głowy, bezsenność, wzmożona pobudliwość, szybsze męczenie się i zaczerwienienie okolic klatki piersiowej, szyi i twarzy.
2. Nadciśnienie tętnicze – ogranicz stres
Zwolnienie tempa życia jest najlepszym, a zarazem najtrudniejszym sposobem na normalizację ciśnienia tętniczego. Pośpiech związany z pracą i presją otoczenia wpływa na wysokie ciśnienie. Warto też wspomnieć o śnie. Osoby intensywnie pracujące często nie poświęcają na sen odpowiedniej ilości czasu, a podczas odpoczynku ciśnienie zmniejsza się nawet o 22 mm Hg. Dlatego też warto nieco zwolnić, planować działanie, rozdzielać zadania i cele, aby stopniowo wywiązywać się ze zobowiązań. Mniejsza ilość stresu z pewnością pozwoli organizmowi na powolny powrót do stanu równowagi.
3. Nadciśnienie – utrzymuj wagę
Przyjmuje się, że ponad 30% osób chorujących na hipertensję jest otyłych. Każde dodatkowe 10 kg masy ciała skutkuje wzrostem ciśnienia nawet do 20 mm Hg! Co więcej, wzrost zawartości tłuszczu w organizmie może prowadzić do gorszego przepływu krwi w naczyniach i stopniowego otłuszczania mięśnia sercowego. Konsekwencją będzie oczywiście zaburzenie ciśnienia. Jeżeli komuś zależy na zdrowiu, powinien monitorować wagę, dzięki czemu wyeliminuje przynajmniej jeden z czynników predysponujących do rozwoju choroby.
Jeśli chodzi o alkohol, należy zwrócić uwagę na jedną istotną rzecz. Badania naukowe dowodzą, że dobowa porcja alkoholu etylowego powinna mieścić się w przedziale 10–30 g w zależności od płci, wieku, aktywności fizycznej i masy ciała. Co więcej, okazuje się, że osoby spożywające regularnie niewielkie ilości alkoholu mają mniejsze predyspozycje do rozwoju choroby nadciśnieniowej. Jednak należy pamiętać o umiarze – przekroczenie tej dawki może przyczynić się do powstania hipertensji.
Warto też wspomnieć o pozostałych używkach. Zawarte w papierosach substancje smoliste są przyczyną większości chorób układu krążenia. Nie trzeba być lekarzem, by to wiedzieć – wystarczy jedynie przeczytać napisy umieszczone na opakowaniach papierosów. Można tam znaleźć informacje o ryzyku rozwoju takich jednostek chorobowych jak rak płuc, udar mózgu czy zawał serca. Ponadto papierosy znacząco zwiększają ryzyko rozwoju miażdżycy. Przyjmuje się, że rzucenie palenia to najskuteczniejszy sposób na zapobieganie nadciśnieniu spośród wszystkich zmian w stylu życia.
Regularny wysiłek fizyczny to bardzo skuteczny sposób na obniżenie zbyt wysokiego ciśnienia tętniczego. Badania potwierdzają słuszność stosowania tej metody – aktywność fizyczna prowadzi do stopniowego obniżenia ciśnienia o nawet 10 mm Hg. Należy jednak pamiętać, że w przypadku osób cierpiących na dolegliwości ze strony układu krążenia ćwiczenia powinny być odpowiednio dostosowane. W przypadku ciężkiej postaci nadciśnienia należy koniecznie skonsultować się z lekarzem lub medycznym trenerem personalnym w celu ustalenia planu treningowego.
Nie ma potrzeby rezygnować z treningu siłowego, jeśli nadciśnienie jest prawidłowo leczone. W razie wątpliwości najlepiej skonsultować się z lekarzem. Dobrym wyborem są ćwiczenia aerobowe z niewielkim obciążeniem, ale o długim czasie trwania. Osoby z nadciśnieniem powinny pomyśleć o włączeniu do swojego planu treningowego marszu na bieżni, pływania lub jazdy na rowerze. Oczywiście nie trzeba od razu korzystać z siłowni. Codzienne spacery czy krótka sesja domowej gimnastyki na macie okażą się równie pomocne co ćwiczenia na siłowni. Ważne, by wykonywać treningi systematycznie i nie rezygnować z aktywności.
6. Nadciśnienie tętnicze – kontroluj swoją dietę
Zalecenia dietetyczne często są związane z występującą u pacjenta otyłością. Jednak co w sytuacji, gdy osoba chorująca na nadciśnienie ma prawidłową masę ciała? Być może niedobór mikroskładników albo witamin doprowadził do zaburzenia funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego. Warto więc nieco zmodyfikować dotychczasowy sposób odżywiania.
Warto spożywać produkty zawierające duże ilości antyoksydantów. Mowa tu o polifenolach i flawonoidach, które zapobiegają szkodliwym procesom utleniania w naszym organizmie. Oprócz owoców i warzyw warto włączyć do swojej diety np. czerwone wino, które zawiera znaczne ilości resweratrolu. Innym równie dobrym sposobem będzie przyjmowanie preparatów zawierających aronię, kwiatostan głogu, miłorząb bądź rumianek.
Warto też pomyśleć o zwiększeniu podaży witamin C i E oraz koenzymu Q10. W związku z tym wskazane będzie zwiększenie spożycia orzechów i cytrusów. Ważnym warzywem w diecie osób chorych jest czosnek. Jego spożywanie wpływa na obniżenie ciśnienia krwi i zapobiega nadmiernemu odkładaniu się cholesterolu w obrębie naczyń, co zmniejsza ryzyko rozwoju miażdżycy, udarów, wylewów i zakrzepów.
Gdy mowa o warzywach i owocach, należy wspomnieć o dwóch istotnych kwestiach. Pierwszą z nich jest zawartość błonnika, który przede wszystkim warunkuje prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego. Ponadto badania dowodzą, że u osób stale suplementujących produkty bogate w ten związek (w tym także produkty pełnoziarniste) występuje mniejsze ryzyko zachorowań. Drugą kwestią jest wysoka zawartość magnezu. To jeden z najważniejszych mikroelementów, a jego niedobór może doprowadzić do rozwoju miażdżycy czy powodować arytmii. Warto też dodać, że magnez należy uzupełniać poprzez zwiększenie spożycia jego naturalnych źródeł. Mowa tu o białej fasoli, migdałach, otrębach pszennych czy pestkach dyni.
Kolejną ważną zmianą w diecie powinno być ograniczenie spożycia soli przy równoczesnym zwiększeniu podaży potasu. Spożywanie zbyt dużych ilości sodu (czyli powyżej 2,3 g, co odpowiada 6 g soli kuchennej) prowadzi do stopniowego wzrostu ciśnienia skurczowego. Najlepiej nie przekraczać 3,5 g na dobę. Jego źródłem powinny być w dużej mierze owoce i warzywa. Z kolei potas jest antagonistą sodu, dlatego dostarczanie w ciągu dnia do 4 g tego składnika skutecznie reguluje ciśnienie. Dodatkowo poprawia funkcjonowanie mięśnia sercowego, a także całego układu nerwowego.
Warto również wspomnieć o istotnej roli tłuszczu. Nadmierna podaż lipidów pochodzenia zwierzęcego zwiększa poziom cholesterolu, co z czasem może doprowadzić do rozwoju nadciśnienia tętniczego. Aby tego uniknąć, warto spożywać odpowiednie produkty. Oprócz stosowania zdrowych tłuszczów, jak oliwa z oliwek, olej z pestek winogron czy masło kokosowe, warto pomyśleć o zwiększeniu spożycia ryb. Wraz z owocami morza stanowią najcenniejsze i zarazem najlepsze źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych. Również orzechy posiadają znaczną ilość tych cennych związków. Dobrym rozwiązaniem jest również zmniejszenie spożycia mięsa czerwonego, czyli wieprzowiny i wołowiny. Warto postawić na chudy drób, który nie będzie aż tak obciążał pracy układu krążenia.
Jak wspomniano na początku, hipertensja jest chorobą rozwijającą się w większości przypadków w sposób utajony. Warto więc co jakiś czas wykonywać komplet niezbędnych badań, pozwoli to na szybkie wykrycie choroby i zaplanowanie odpowiedniej terapii. Szybkie zdiagnozowanie ciężkiej postaci tej choroby umożliwi rozpoczęcie leczenia i pomoże uniknąć ewentualnych powikłań. Do następstw choroby nadciśnieniowej zaliczają się m.in. niewydolność nerek, zaburzenie pracy mięśnia sercowego (mogące skutkować zawałem) lub choroby neurologiczne, np. ischemiczne udary mózgu czy zespoły otępienne.
Diagnostyka pacjenta powinna obejmować specjalnie skomponowany i dokładny wywiad, badanie przedmiotowe (ocena wizualna i dotykowa) i przede wszystkim klasyczny pomiar ciśnienia. Analiza może być przeprowadzona przy pomocy stetoskopu i ciśnieniomierza manualnego. Jednak w dzisiejszych czasach prym wiodą elektroniczne aparaty, które wystarczy jedynie założyć na rękę, by samodzielnie zbadać ciśnienie. Nie trzeba za każdym razem odwiedzać lekarza.
Warto również wykonać kilka badań dodatkowych, które nie tylko ułatwią wykrycie hipertensji, ale też innych chorób mogących wykazywać podobne objawy.
W tym celu najlepiej przeprowadzić badania takie jak:
– morfologia krwi,
– poziom glukozy na czczo,
– poziom sodu i potasu,
– lipidogram,
– badanie ogólne moczu,
– EKG,
– echokardiogram,
– analiza dna oka,
– zdjęcie RTG klatki piersiowej,
– badanie USG jamy brzusznej i tętnic szyjnych.
8. Nadciśnienie tętnicze a leczenie farmakologiczne
Nadciśnienie tętnicze jest jednostką chorobową, która niestety z czasem może wymagać stosowania środków farmaceutycznych. Leki ukierunkowane na zmniejszenie ciśnienia i ograniczenie powikłań określa się mianem hipotensyjnych. W praktyce wyróżnia się kilka podstawowych grup, z czego najpopularniejsze i najbardziej skuteczne to inhibitory ACE (ACE-I). Oprócz nich równie często wykorzystywane w terapii choroby nadciśnieniowej są blokery kanału wapniowego, beta-adrenolityki czy też sartany. Leczenie farmakologiczne nadciśnienia tętniczego zazwyczaj opiera się na przyjmowaniu minimum dwóch preparatów z wymienionej grupy. Podczas terapii niezbędne są także okresowe badania kontrolne.
